Ο "Ορισμός" του Σινάν Πασά, 9 Οκτωβρίου 1430.
Ο 'Ορισμός', έγγραφο γραμμένο στην ελληνική ,αφορά την παράδοση των Ιωαννίνων και τα ειδικά προνόμια που ορίστηκαν για τους κατοίκους της πόλης, με την οθωμανική υποτέλεια, στις 9 Οκτ. 1430.
Ο οθωμανικός στρατός με επικεφαλής τον Σινάν Πασά περνούν την Πίνδο χωρίς να συναντήσουν αντίσταση .
Οι κάτοικοι των χωριών του Ζαγορίου , Κουρέντων , με επιτροπές τους παρουσιάζονται στον στρατάρχη Σινάν, και ζητούν προνόμια με αντάλλαγμα την παράδοσή τους. Μόνο οι βλάχοι του Μαλακασίου πρόβαλαν αντίσταση στούς οθωμανούς.
Οι Γιαννιώτες Καστρινοί κάνουν το ίδιο και διεκδικούν προνόμια που ήταν:
* Κάθε στρατιωτικός να έχει όπως πρώτα τα κτήματά του και να εισπράττει από τους κολίγους τους φόρους, με την υποχρέωση να εκστρατεύει σε κάθε πρόσκληση της Οθωμανικής κυβέρνησης , όπως έκανε και επί των προηγούμενων κυβερνήσεων.
* Κάθε πολίτης να εισπράττει τα έσοδα από τα κτήματά του , δίνοντας μόνο ένα χρυσό νόμισμα φόρο το χρόνο.
* Οι κάτοικοι να κατοικούν , όπως πρώτα , μέσα στο φρούριο και να έχουν φροντίδα της διατήρησης της ασφάλειας του φρουρίου .
* Οι Καστρινοί να εισπράττουν τους φόρους για το κράτος και να τους παραδίνουν στον επίτροπο της κυβέρνησης , όταν θα πηγαίνει να τους παραλάβει .
* Να εξασκούν με πλήρη ελευθερία τα θρησκευτικά τους καθήκοντα όπως και πρώτα .
* Να έχουν δικαίωμα να μαθαίνουν όπως και προηγουμένως γράμματα ,
* Να οπλοφορούν
* Να εκλέγουν τους δικαστές που ήθελαν οι ίδιοι.
* Να φυλάνε οι ίδιοι το κάστρο τους και να πυροβολούν σε ορισμένες περιπτώσεις και
* Να φορούν προσωπίδες τις ημέρες τις Αποκριάς .
Τα προνόμια αυτά σεβάστηκαν οι οθωμανοί επί δύο αιώνες ,δηλαδή μέχρι το 1635 , που καταργήθηκαν οριστικά ύστερα από το κίνημα του Διονύσιου του Φιλόσοφου.
Όπως μας πληροφορεί ο Σπύρος Εργολάβος :Διαφωτιστικός, είναι ο περίφημος «Ορισμός» του Σινάν Πασά,όπως τον αντέγραψε, απ’ τον Σιναϊτικό Κώδικα, ο Κων/νος Αμαντος και τον παρουσίασε στα «Ηπειρωτικά Χρονικά», το έτος 1930.
«Του Σινάν πασά ορισμός και χαιρετισμός εις τον πανιερώτατον μητροπολιτών Ιωαννίνων και εις τους εντιμότατους άρχοντες, μικρούς τε και μεγάλους.
Να ηξευρετε οτι μας έστειλεν ο μέγας αυθεντης να παραλάβωμεν του Δούκα τον τόπον και τα κάστρη του. Και ωρισέν μας γουν ούτως! ότι οποίον κάστρο και χώρα προσκύνηση με το καλόν, να μηδέν έχει κανένα φόβον, ούτε κακόν ούτε κουρσεμόν αλλ’ ούτε κανέναν χαλάσμον. και οποίον κάστρο και χώρα δεν προσκυνήσουσιν, ώρισεν να τα καταλύσω και να τα χαλάσω εκ θεμελίων, ώσπερ εποίησα και την θεσσαλονίκην. Διά τούτο γράφω και λέγω σας ότι να προσκυνήσετε με το καλόν και μηδέν πλανηθείτε και ακούσετε των Φράγκων τα λογία ότι τίποτε δεν σας θέλουν ωφελήσει, πλην αν σας χαλάσουν καθώς εχαλάσασιν και τους θεσσαλονικαίους. Και ένεκεν τούτου ομνέω σας τον θεόν του Ουρανού της γης και τον προφήτην Μωάμεθ και εις τα επτά μουσάφια και εις τους εκατόν εικοσιτέσσαρες χιλιάδες προφηταις του Θεού και εις την ψυχήν μου και εις την κεφαλην μου και εις το σπαθί όπου ζώνομαι ότι να μηδέν έχετε κανέναν φόβον, μήτε αιχμαλωτισμόν, μητε πιασμόν παιδιών, μήτε εκκλησίας να χαλάσωμεν. Ο μητροπολίτης να έχει την κρίσιν του την ρωμαϊκήν και όλα τα εκκλησιαστικά δικαιώματα: οι άρχοντες όσοι έχουσιν τιμάρια, πάλιν να τα έχουσιν τα γονικά τους, τα υποστατικά τους και τα πράγματα τους όλα να τα έχουν χωρίς τινός λόγου και άλλα είτι ζητήματα θέλετε ζητήσει να σας τα δώσωμεν. Ει τε και σταθείτε πεισματικά και δεν προσκυνήσετε με το καλόν να ηξεύρετε ότι ωσπερ εδιαγουματίσαμεν την Θεσσαλονίκην και εχαλάσαμεν ταις εκκλησίαις και ερημώσαμεν και αφανίσαμεν τα πάντα, ούτως θέλομεν χαλάσει εσάς και τα πράγματα σας και το κρίμα να το γυρέψη ο θεός απ’ εσάς».
Ο «Ορισμός» του Σινάν Πασά εξασφάλιζε στους Γιαννιώτες, όχι σε όλους βέβαια, αλλά στο μητροπολίτη και στους «εντιμότατους άρχοντες» πολύτιμα προνόμια. Προνόμια όμως που δεν τα απολάμβαναν πάντοτε και τα οποία εύκολα τα καταπατούσαν αυτοί που ήταν υπεύθυνοι για την εφαρμογή τους.
Όπως κι αν εφαρμόστηκε όμως ο «Ορισμός» του Σινάν Πασά, γεγονός που δεν μπορεί κανένας να αμφισβητήσει είναι ότι ο Ορισμός αυτός έχει ιδιαίτερη σημασία, όχι μονάχα για την Ήπειρο, αλλά και για ολόκληρη την οθωμανοκρατούμενη Ελλάδα. Είναι η πρώτη συμφωνία που έγινε επίσημα από τους οθωμανούς για την κατάκτηση ενός τόπου. Σε αυτή τη συμφωνία που θα επηρεάσει σημαντικά την εξέλιξη της Ηπείρου, θα στηριχτούν και άλλες περιοχές, όπως η Χίος και οι Κυκλάδες, για να εξασφαλίσουν τα προνόμια τους.
Ο 'Ορισμός', έγγραφο γραμμένο στην ελληνική ,αφορά την παράδοση των Ιωαννίνων και τα ειδικά προνόμια που ορίστηκαν για τους κατοίκους της πόλης, με την οθωμανική υποτέλεια, στις 9 Οκτ. 1430.
Ο οθωμανικός στρατός με επικεφαλής τον Σινάν Πασά περνούν την Πίνδο χωρίς να συναντήσουν αντίσταση .
Οι κάτοικοι των χωριών του Ζαγορίου , Κουρέντων , με επιτροπές τους παρουσιάζονται στον στρατάρχη Σινάν, και ζητούν προνόμια με αντάλλαγμα την παράδοσή τους. Μόνο οι βλάχοι του Μαλακασίου πρόβαλαν αντίσταση στούς οθωμανούς.
Οι Γιαννιώτες Καστρινοί κάνουν το ίδιο και διεκδικούν προνόμια που ήταν:
* Κάθε στρατιωτικός να έχει όπως πρώτα τα κτήματά του και να εισπράττει από τους κολίγους τους φόρους, με την υποχρέωση να εκστρατεύει σε κάθε πρόσκληση της Οθωμανικής κυβέρνησης , όπως έκανε και επί των προηγούμενων κυβερνήσεων.
* Κάθε πολίτης να εισπράττει τα έσοδα από τα κτήματά του , δίνοντας μόνο ένα χρυσό νόμισμα φόρο το χρόνο.
* Οι κάτοικοι να κατοικούν , όπως πρώτα , μέσα στο φρούριο και να έχουν φροντίδα της διατήρησης της ασφάλειας του φρουρίου .
* Οι Καστρινοί να εισπράττουν τους φόρους για το κράτος και να τους παραδίνουν στον επίτροπο της κυβέρνησης , όταν θα πηγαίνει να τους παραλάβει .
* Να εξασκούν με πλήρη ελευθερία τα θρησκευτικά τους καθήκοντα όπως και πρώτα .
* Να έχουν δικαίωμα να μαθαίνουν όπως και προηγουμένως γράμματα ,
* Να οπλοφορούν
* Να εκλέγουν τους δικαστές που ήθελαν οι ίδιοι.
* Να φυλάνε οι ίδιοι το κάστρο τους και να πυροβολούν σε ορισμένες περιπτώσεις και
* Να φορούν προσωπίδες τις ημέρες τις Αποκριάς .
Τα προνόμια αυτά σεβάστηκαν οι οθωμανοί επί δύο αιώνες ,δηλαδή μέχρι το 1635 , που καταργήθηκαν οριστικά ύστερα από το κίνημα του Διονύσιου του Φιλόσοφου.
Όπως μας πληροφορεί ο Σπύρος Εργολάβος :Διαφωτιστικός, είναι ο περίφημος «Ορισμός» του Σινάν Πασά,όπως τον αντέγραψε, απ’ τον Σιναϊτικό Κώδικα, ο Κων/νος Αμαντος και τον παρουσίασε στα «Ηπειρωτικά Χρονικά», το έτος 1930.
«Του Σινάν πασά ορισμός και χαιρετισμός εις τον πανιερώτατον μητροπολιτών Ιωαννίνων και εις τους εντιμότατους άρχοντες, μικρούς τε και μεγάλους.
Να ηξευρετε οτι μας έστειλεν ο μέγας αυθεντης να παραλάβωμεν του Δούκα τον τόπον και τα κάστρη του. Και ωρισέν μας γουν ούτως! ότι οποίον κάστρο και χώρα προσκύνηση με το καλόν, να μηδέν έχει κανένα φόβον, ούτε κακόν ούτε κουρσεμόν αλλ’ ούτε κανέναν χαλάσμον. και οποίον κάστρο και χώρα δεν προσκυνήσουσιν, ώρισεν να τα καταλύσω και να τα χαλάσω εκ θεμελίων, ώσπερ εποίησα και την θεσσαλονίκην. Διά τούτο γράφω και λέγω σας ότι να προσκυνήσετε με το καλόν και μηδέν πλανηθείτε και ακούσετε των Φράγκων τα λογία ότι τίποτε δεν σας θέλουν ωφελήσει, πλην αν σας χαλάσουν καθώς εχαλάσασιν και τους θεσσαλονικαίους. Και ένεκεν τούτου ομνέω σας τον θεόν του Ουρανού της γης και τον προφήτην Μωάμεθ και εις τα επτά μουσάφια και εις τους εκατόν εικοσιτέσσαρες χιλιάδες προφηταις του Θεού και εις την ψυχήν μου και εις την κεφαλην μου και εις το σπαθί όπου ζώνομαι ότι να μηδέν έχετε κανέναν φόβον, μήτε αιχμαλωτισμόν, μητε πιασμόν παιδιών, μήτε εκκλησίας να χαλάσωμεν. Ο μητροπολίτης να έχει την κρίσιν του την ρωμαϊκήν και όλα τα εκκλησιαστικά δικαιώματα: οι άρχοντες όσοι έχουσιν τιμάρια, πάλιν να τα έχουσιν τα γονικά τους, τα υποστατικά τους και τα πράγματα τους όλα να τα έχουν χωρίς τινός λόγου και άλλα είτι ζητήματα θέλετε ζητήσει να σας τα δώσωμεν. Ει τε και σταθείτε πεισματικά και δεν προσκυνήσετε με το καλόν να ηξεύρετε ότι ωσπερ εδιαγουματίσαμεν την Θεσσαλονίκην και εχαλάσαμεν ταις εκκλησίαις και ερημώσαμεν και αφανίσαμεν τα πάντα, ούτως θέλομεν χαλάσει εσάς και τα πράγματα σας και το κρίμα να το γυρέψη ο θεός απ’ εσάς».
Ο «Ορισμός» του Σινάν Πασά εξασφάλιζε στους Γιαννιώτες, όχι σε όλους βέβαια, αλλά στο μητροπολίτη και στους «εντιμότατους άρχοντες» πολύτιμα προνόμια. Προνόμια όμως που δεν τα απολάμβαναν πάντοτε και τα οποία εύκολα τα καταπατούσαν αυτοί που ήταν υπεύθυνοι για την εφαρμογή τους.
Όπως κι αν εφαρμόστηκε όμως ο «Ορισμός» του Σινάν Πασά, γεγονός που δεν μπορεί κανένας να αμφισβητήσει είναι ότι ο Ορισμός αυτός έχει ιδιαίτερη σημασία, όχι μονάχα για την Ήπειρο, αλλά και για ολόκληρη την οθωμανοκρατούμενη Ελλάδα. Είναι η πρώτη συμφωνία που έγινε επίσημα από τους οθωμανούς για την κατάκτηση ενός τόπου. Σε αυτή τη συμφωνία που θα επηρεάσει σημαντικά την εξέλιξη της Ηπείρου, θα στηριχτούν και άλλες περιοχές, όπως η Χίος και οι Κυκλάδες, για να εξασφαλίσουν τα προνόμια τους.
Πηγή: Σπυρίδων Ι. Ευσταθίου
