"Ευχαριστώ αυτούς που κράτησαν τη Θρησκεία μου, τη Γλώσσα μου και την Εθνικότητά μου, για να είμαι Χριστιανός και να λέγομαι Έλληνας."


(Παύλος Βρέλλης)





«Δεν ήρθε πρώιμα η άνοιξη κι ουδέ το καλοκαίρι.

Χαιρόμαστε, χορεύουμε και ψιλοτραγουδάμε,

γιατί ελευτερωθήκανε, αητέ, τα Γιάννενά μας!»






«Την Ιστορία μελέτα παιδί μου,
γιατί έτσι όχι μόνο τον εαυτό σου και τη ζωή σου θα κάμεις ένδοξη και χρήσιμη στην ανθρώπινη κοινωνία,
αλλά και το μυαλό σου οξυδερκέστερο και διαυγέστερο... »
[Ιπποκράτης]





«Επέσανε τα Γιάννενα» - παρουσίαση




Παρακολουθήστε μια εξαιρετική παρουσίαση με τα ιστορικά γεγονότα
της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων
που επιμελήθηκε η Βάσω Ραμπαούνη 
και απολαύστε παράλληλα την εκπληκτική μουσική 
"Δημώδης Οδύσσεια" από το άλμπουμ: "Η Ήπειρος της Πεντατονίας"




Περιεχόμενα
______________________

Slide 1
Νοέμβριος 1912-Φεβρουάριος 1913 
«Ἐπέσανε τὰ Γιάννενα» 100 χρόνια πριν 
Επιμέλεια παρουσίασης: Βάσω Ραμπαούνη
Slide 2
Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913 
Η Βαλκανική πριν από τους Βαλκανικούς πολέμους 1912 
Βαλκανικοί πληθυσμοί βρίσκονται υπό οθωμανική κυριαρχία.
Slide 3
Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913
 Αίτια: Προσπάθεια πλήρους εκτουρκισμού του οθωμανικού κράτους από τους Νεότουρκους
(διώξεις, μετοικεσίες πληθυσμών, κλπ.) 
Έξαρση του εθνικού αισθήματος των γειτονικών βαλκανικών λαών 
(Ελλήνων, Βουλγάρων, Σέρβων) 
απελευθέρωση αλύτρωτων αδελφών, ενσωμάτωση οθωμανικών εδαφών που κατοικούσαν
Slide 4
Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913 
Η κατάσταση στα Βαλκάνια το 1911, πριν από τους Βαλκανικούς πολέμους 
Α’ Βαλκανικός πόλεμος ( Οκτώβριος 1912-Μάϊος 1913) 
Απόρριψη από την Τουρκία τελεσιγράφου της Ελλάδας, Σερβίας, Μαυροβουνίου, 
Βουλγαρίας για διασφάλιση της αυτονομίας των εθνικών μειονοτήτων τους, 
που ζούσαν στο έδαφός της.

Φωτογραφίες και βίντεο από την παρουσίαση του βιβλίου του Λεωνή Μιλτ. Καλβοκορέση στο Γυμνάσιο Σταυρακίου









 Ο δ/ντής του Δημ. Σχ. Σταυρακίου κ. Βασίλειος Ράπτης ανοίγει την εκδήλωση.
Το βιβλίο παρουσίασαν:
 η κα Σταματούλα Λογοθέτη, φιλόλογος, η κα Γεωργία Τσίμαρη, φιλόλογος,
η κα Μαριάνθη Παργανά, δασκάλα και ο κ. Χριστόφορος Πουλίζος, δάσκαλος.

 Ο περιφερειακός σύμβουλος της περιφέρειας Ηπείρου
κ. Ι. Καραμπίνας απευθύνει χαιρετισμό.


 Η δ/ντρια του Γυμνασίου κα Σταματούλα Λογοθέτη παρουσιάζει το βιβλίο του Λεωνή Μιλτ. Καλβοκορέση
«Ένας Χιώτης υμνεί την Ήπειρο», την έκδοση του οποίου επιμελήθηκε το Γυμνάσιο Σταυρακίου
σε συνεργασία με το Δημοτικό Σχολείο Σταυρακίου
με αφορμή τη συμπλήρωση ενός αιώνα ελευθερίας της Ηπείρου.


 Η πρώην καθηγήτρια φιλολογίας του Παν/μίου Ιωαννίνων κα Μ. Μάντζιου,
επίσημη καλεσμένη στην εκδήλωση,
εισηγείται τη σημασία της συμμετοχής των εθελοντών Μπιζανομάχων
στην απελευθέρωση των Ιωαννίνων.


 Στην εκδήλωση έκανε παρέμβαση από τη Χίο, μέσω skype,
ο φιλόλογος καθηγητής κ. Λεωνίδας Πυργάρης
ο οποίος επιμελήθηκε τα κείμενα της ομιλίας του Λ. Καλβοκορέση,
καθώς και τα σχόλια του βιβλίου.


 Μετά την παρουσίαση του βιβλίου ακολούθησε εκδήλωση
στην οποία χόρεψαν παραδοσιακούς χορούς οι μαθητές και οι μαθήτριες
της Β΄τάξης του Δημ. Σχ. Σταυρακίου
με την επιμέλεια της γυμνάστριας κας Ε. Αδάμου.





Την εκδήλωση τίμησαν η σχολική σύμβουλος Π/θμιας Εκπ/σης Ιωαννίνων κα Ε. Σακελλαροπούλου,
 ο υπεύθυνος σχολικών δραστηριοτήτων Δ/θμιας Εκπ/σης Ιωαννίνων κ. Γ. Ράπτης
και η υπεύθυνη σχολικών δραστηριοτήτων Π/θμιας Εκπ/σης Ιωαννίνων κα Λ. Λιάτσου.
Επίσημη προσκεκλημένη ήταν η πρώην καθηγήτρια φιλολογίας του Παν/μίου Ιωαννίνων κα Μ. Μάντζιου.


 Στην εκδήλωση χόρεψαν παραδοσιακούς χορούς οι μαθητές και οι μαθήτριες του Γυμνασίου Σταυρακίου
με την επιμέλεια της γυμνάστριας του σχολείου κας Ν. Γιαννάκου.





 Την τεχνική και ηχητική μέριμνα της εκδήλωσης πρόσφερε εντελώς δωρεάν
ο κ. Α. Αθανασίου.






 Μετά τη λήξη της εκδήλωσης ακολούθησε γλέντι με τη συνοδεία παραδοσιακής ορχήστρας.



 Τους χορούς των μαθητών του Γυμνασίου συνόδευσε παραδοσιακή δημοτική ορχήστρα.


Κατάμεστη ήταν η αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του Γυμνασίου Σταυρακίου.







Έκθεση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων με τίτλο: «Η Ήπειρος του Edward Lear» - 26/2 έως 30/4/2014



Η Ήπειρος και τα νησιά του Ιονίου κατά τον 19ο αιώνα υπήρξαν προορισμός περιηγητών και ζωγράφων, ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζει ο Άγγλος συγγραφέας παιδικών βιβλίων, ποιητής και ζωγράφος Edward Lear (1812-1888).
Στα μέσα του 19ου αιώνα, σε μια εποχή που φωτογραφία και καρτ ποστάλ δεν ήταν ακόμη τα προσφιλή μέσα αποτύπωσης των μακρινών τόπων, ο Edward Lear, κορυφαίος ρομαντικός τοπιογράφος, ταξίδεψε πεζός ή με άλογο σε άγνωστες και ερημικές γωνιές της Ελλάδας και άλλων χωρών της Μεσογείου, δημιουργώντας σχέδια, υδατογραφίες, λιθογραφίες και πίνακες.
Στην Ελλάδα έζησε τα καλύτερα χρόνια του ζωγραφίζοντας 3.000 έργα με ελληνικά θέματα, που σήμερα βρίσκονται σε Μουσεία και Συλλογές. Αποτύπωσε τόπους και τοπία, αλλά και ιστορικά γεγονότα, όπως η Τουρκοκρατία στην Ήπειρο, η Βρετανική Αρμοστεία στα Επτάνησα και ο ξεριζωμός των Σουλιωτών.
«Η Ήπειρος του Edward Lear» είναι ο τίτλος έκθεσης που θα φιλοξενηθεί στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων και η οποία περιλαμβάνει 70 έργα του καλλιτέχνη. Στόχος της έκθεσης είναι να παρουσιαστεί, μέσα από κείμενα, σπάνιες εκδόσεις, υδατογραφίες, ελαιογραφίες, λιθογραφίες και έργα άλλων τεχνικών, η έκδηλη αγάπη του βικτωριανού καλλιτέχνη για την Ήπειρο και τα Ιόνια Νησιά. Παράλληλα, εκτίθενται δημιουργίες άλλων καλλιτεχνών-περιηγητών, οι οποίοι, επίσης με την τέχνη τους, ύμνησαν την ομορφιά της Ηπείρου σαγηνεύοντας το ευρωπαϊκό κοινό.
Τα έργα που θα παρουσιαστούν προέρχονται από τις Συλλογές της Γενναδείου Βιβλιοθήκης, του Γεωργίου Χ. Σουρτζίνου, του Αναστάσιου Παπασταύρου, του Παναγιώτη Τσιλίκη, του Ζήκου Παπαζώτου, τoυ Θωμά Μεσσήνη, της Μαίρης Κωνσταντίνου Καραμούτσου και του Ιδρύματος «Ακτία Νικόπολις» στην Πρέβεζα.
Η έκθεση πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ιωαννιτών, με την υποστήριξη της «Εταιρείας των Φίλων του Αρχαιολογικού Μουσείου Ιωαννίνων» και της «ΒΙΚΟΣ Α.Ε».

Πληροφορίες

Διάρκεια έκθεσης: 26 Φεβρουαρίου – 30 Απριλίου 2014, Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων (αίθουσα «Διώνη»). Ώρες λειτουργίας: Τρίτη-Κυριακή, 09:00-16:00.

«ΣΤΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ» - ποίημα



ΣΤΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ

Ποῦσαι, καϋμένε Ἀλῆ πασᾶ, νὰ ἰδῇς τὰ Γιάννενά σου
...Πῶς προσκυνοῦν τοὺς Ἕλληνας καὶ τὸν Διάδοχον τους.
Ποῦσαι νὰ ἰδῇς στὴ Γαλανὴ πῶς πέφτει η Τουρκιά σου,
...Πῶς τρέμει γῆ καὶ οὐρανὸς στῶν κανονιῶν τοὺς βρόντους.
====
Εἰς τῆς Ἠπείρου τὰ βουνὰ τὰ πολυχιονισμένα
...Στέκετ' ἡ δόξα σήμερα μὲ δάφνινο στεφάνι
Καὶ στεφανώνει τ' ἄξια ἐγγόνια τοῦ εἰκοσένα,
...Ἥρωας ζῶντας κ' ἥρωας ποῦ ἐπέσαν στὸ Μπιζάνι.
====
Τοῦ Πύρρου σήμερα ἡ πατρίς καὶ τ' Ἀλεξάνδρου ἡ χώρα
...Σμίγουν σ' ἐλεύθερο φιλί τὰ πονεμένα χείλια·
Κ' ἡ Ἑλλὰς ὁποῦ τὰς μοίρασε τῆς 'λευθεριᾶς τὰ δῶρα
...Ταῖς κόραις ἄγρυπνη φρουρεῖ ἀπ' τῶν ἐχθρῶν τὴν ζήλεια.

Θεσσαλονίκη
ΓΕΩΡΓ. Κ. ΧΑΛΚΙΑΣ

Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 22/2/1913

_______________

Το ποίημα δημοσίευσε η «Ηπειρωτική Εταιρεία» στη σελίδα της στο facebook


Edward Lear, 10 April 1857, Γιάννενα.


«49 σπάνιες φωτογραφίες των Βαλκανικών Πολέμων - μέτωπο της Ηπείρου» από το Ε.Λ.Ι.Α.

Το Ε.Λ.Ι.Α. [Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο] υλοποίησε το πρόγραμμα  "Πτυχές της νεώτερης ελληνικής ιστορίας μέσα από φωτογραφικές και εκδοτικές καταγραφές (1852-1980): Ανάπτυξη και Ανάδειξη Ολοκληρωμένων Συλλογών του Ε.Λ.Ι.Α." στο πλαίσιο του Ε.Π. "Κοινωνία της Πληροφορίας", Πρόσκληση 172, Μέτρο 1.3. : "Τεκμηρίωση, αξιοποίηση και ανάδειξη του Ελληνικού Πολιτισμού".

Το έργο περιλαμβάνει:

α) Επιστημονική τεκμηρίωση και ψηφιοποίηση 20.360 τεκμηρίων από τις συλλογές του Ε.Λ.Ι.Α.:

- Αρχείο του φωτογράφου Δ. Παπαδήμου
- Αρχείο Χαρτών της περιόδου (1852-1936)

 01. Βαλκανικοί Πόλεμοι, o διοικητής Ιωάννης Ε. Ιωαννίδης, ταγματάρχης Πυροβολικού, έξω από τη σκηνή του.


 02. Βαλκανικοί Πόλεμοι, αξιωματικοί του ελληνικού Πυροβολικού δίπλα σε κανόνι.


 03.  Βαλκανικοί Πόλεμοι, άποψη του Εμίν-Αγά.


 04. Βαλκανικοί Πόλεμοι, άποψη του όρους Ομίζικα(Ολύτσικα;) παρμένη από το ορεινό Πυροβολικό.


 05. Βαλκανικοί Πόλεμοι, γραμμή του ελληνικού πυροβολικού.


 06. Βαλκανικοί Πόλεμοι, γυναίκες της περιοχής στην ελληνική γραμμή.


 07. Βαλκανικοί Πόλεμοι, διπλάνα στο στρατιωτικό αεροδρόμιο Νικοπόλεως.


 08. Βαλκανικοί Πόλεμοι, Έλληνες πυροβολητές χτίζουν πέτρινα καταλύματα για τα κανόνια.


 09. Βαλκανικοί Πόλεμοι, Έλληνες στρατιώτες σε καταυλισμό.


 10. Βαλκανικοί Πόλεμοι, Έλληνες στρατιώτες, στο βάθος οικισμός.


 11. Βαλκανικοί Πόλεμοι, ελληνική γραμμή: σημείο αποθήκευσης εφοδίων.


Πώς προετοιμάστηκε η Ελληνική Επανάσταση του 1821.


Λεωνίδας Πυργάρης
Φιλόλογος Καθηγητής
2ο Γεν. Λύκειο Χίου
Χίος: 17 Μαρτίου 2014

Προς: Δημοτικό Σχολείο και
Γυμνάσιο Σταυρακίου
ΙΩΑΝΝΙΝΑ


Αξιότιμοι συνάδελφοι,,

Με την ευκαιρία προσεχώς τής Εθνικής επετείου τής 25ης Μαρτίου 1821, σας αποστέλλω την πολύ ενδιαφέρουσα ιστορική μελέτη τού Νικολάου Β. Τωμαδάκη, τη σχετική με τους παράγοντες που προετοίμαζαν την Επανάσταση κατά τους χρόνους τής Τουρκοκρατίας.
Η εν λόγω μελέτη, η οποία γράφτηκε γύρω στο 1950, προέρχεται από το «Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν ΗΛΙΟΥ» (τόμος 7, σσ. 329-333).
Μετέφερα το κείμενο από τη βαριά καθαρεύουσα σε σημερινή στρωτή δημοτική γλώσσα, εφαρμόζοντας καινούργια δομή και παραγραφοποίηση. Σεβάστηκα απολύτως το περιεχόμενο και την ουσία τού αρχικού κειμένου.

Ένα δεύτερο κείμενο που σας επισυνάπτω είναι ένα στοχαστικό δοκίμιο τού Μιχαήλ Περάνθη, γραμμένο το 1974. Λέγεται «Δοκίμιο Πατριωτισμού», και φρονώ ότι ιδίως υπό τις παρούσες συνθήκες που τελεί η Χώρα αυτό το κείμενο καθίσταται διδακτικά χρήσιμο προς όσους μάς κυβερνούν!

Το τρίτο κείμενο παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, διότι αποτελεί την προσωπική κατάθεση κάποιου μικρού Χιώτη, διωγμένου από το νησί κατά τα γεγονότα τής Σφαγής το 1822 και περιπλανώμενου στην Πελοπόννησο.

Αυτά τα αρχεία, τα οποία είναι πλήρως επιμελημένα από γλωσσική άποψη, αν το κρίνετε σκόπιμο, αξιοποιείστε τα.


Α) ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

(Νικολάου Β. Τωμαδάκη,1 σελ. 329-333, Τόμος 7, Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν ΗΛΙΟΥ)

[Απόδοση στη νεοελληνική: Λεωνίδας Πυργάρης-Φιλόλογος]


Πώς συντελέσθηκε το θαύμα τής ανάστασης τού ελληνικού Έθνους που επιχειρήθηκε κατά την τρίτη δεκαετία τού 19ου αιώνα; Πώς οδηγηθήκαμε στη δημιουργία νέου ελληνικού Κράτους; Τούτο υπήρξε έργο μονάχα τής γενιάς που σήκωσε τα βάρη τού Ιερού Αγώνα και έδωσε κατά τη διάρκειά του το αίμα της;
Όχι βέβαια! Η προπαρασκευή υπήρξε μακρά και συνεχής. Πέρασε από διάφορα στάδια και επιχειρήθηκε σε πολλούς τομείς:

Α΄ Μεγάλη Ιδέα. Οι Έλληνες ήταν λαός όχι νεοφανής στην Ιστορία ή χωρίς ιστορικό παρελθόν. Αντίθετα, κατά την Άλωση τής Πόλης (1453), είχαν γραμμένη πίσω τους λαμπρή ιστορία δυόμιση χιλιετηρίδων! Και μολονότι είχε μεταβληθεί, σε σχέση με την Αρχαιότητα, ο τρόπος τού σκέπτεσθαι, και ο Χριστιανικός Μεσαίωνας είχε ουσιαστικές διαφορές από τον Αρχαίο κόσμο ως προς την αντίληψη τών πραγμάτων, εντούτοις η ενότητα ήταν φανερή: ενότητα χρόνου, αίματος, χώρου και παράδοσης.
Οι Έλληνες κατοικούσαν τον ίδιο χώρο, κάτω από το Δούναβη, σε ολόκληρη τη Βαλκανική, στη Μικρά Ασία και στα νησιά τού Αιγαίου. Μιλούσαν, στη ροή τού χρόνου, συνεχώς και αδιαλείπτως την ελληνική γλώσσα, και αισθάνονταν ιστορικοί συνεχιστές τής ιστορίας τών προγόνων τους. Η ηρωική παράδοση τού ελληνικού έθνους υπήρξε ζώσα, καθ’ όλους τούς αιώνες, και οι συγγραφείς τής κλασσικής εποχής ποτέ δεν ήταν ξένοι στους μορφωμένους όλων τών εποχών. Η διάθεση και ροπή προς τη φιλοσοφία υπήρξε πάντοτε η ίδια, και τους αιρετικούς είχαν διαδεχθεί οι οπαδοί τής Αριστοτελικής Φιλοσοφίας ή οι Νεοπλατωνιστές. Από πολιτικοκοινωνική άποψη, οι Έλληνες είχαν άμεση αντίληψη τής ενότητας, όπως αυτή εκφράσθηκε κατά τη χιλιετή διάρκεια τής ελληνικής Ανατολικής Αυτοκρατορίας. Ο Τούρκος έγινε ο κατακτητής, η βία και το σπαθί. Ο εξανδραποδισμός και η ερήμωση τής ελληνικής Ανατολής ήταν μονάχα η εξωτερική αλλαγή τού χώρου: Ως άνθρωπος ο Τούρκος κατακτητής δεν είχε το πνεύμα τού Έλληνα μήτε την πνευματικότητα τού Ευρωπαίου. Ως πολιτικός διοργανωτής πάλι υπήρξε ο Τούρκος οπισθοδρομικό και αντιδραστικό στοιχείο απέναντι σ’ έναν λαό που είχε δώσει σκληρούς αγώνες για την κατάκτηση τής ελευθερίας. Η ηρωική και πνευματική παράδοση τών Ελλήνων, ενιαίες και αχώριστες, αντιπροσωπεύονταν από την Εκκλησία και τους γραμματισμένους. Στο πρόσωπο τού Οικουμενικού Πατριάρχη, του περιβεβλημένου τον σάκκο τού Βυζαντινού Αυτοκράτορα και του στεμμένου με τη βασιλική μίτρα, έβλεπαν τον ηγεμόνα τού ζωντανού ελληνικού έθνους, τον προστάτη τών ιερών και αγίων, τον προστάτη τής γλώσσας, των ηθών και του ανθρωπισμού τών Ελλήνων!
Το όνειρο όλων ήταν η Μεγάλη Ιδέα, δηλαδή η επανίδρυση τής Αυτοκρατορίας που είχε εκπέσει, - και μάλιστα σε όλο της το μεγαλείο και την προηγούμενη έκταση, - ισχυρής και ανεξάρτητης, και η εγκαθίδρυση Ορθόδοξης Δυναστείας στην Κων/πολη, η οποία θα ξαναγινόταν η δόξα τού Ελληνισμού! Ο Τούρκος θα καταδιωκόταν μακριά, στα βάθη τής Αραβίας, στην κοιτίδα τής θρησκείας του, δηλαδή στην «Κόκκινη Μηλιά». Ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς, τον οποίο οι θρύλοι εμφάνιζαν κοιμώμενο μέχρι τη μέρα τής ανάστασής του, θα εγειρόταν, και με το σπαθί στο χέρι θα εκδίωκε μακριά τούς αντίχριστους τυράννους!
Η Μεγάλη Ιδέα θεωρήθηκε αργότερα ιμπεριαλιστική έκφραση τής ελληνικής διανόησης. Στην ουσία όμως ήταν η «εθνική ιδεολογία» ενός λαού, ο οποίος αφενός είχε μνήμη τού προγονικού του παρελθόντος και αφετέρου ήθελε, δια της προωθήσεως τού πολιτισμού και της ιδέας τής ελευθερίας, να διοχετεύσει τη ζωτικότητα και ενέργειά του στη μεταμόρφωση τού γεωγραφικού χώρου εντός του οποίου έζησε επί δύο ή τρεις χιλιετίες.
Η Μεγάλη Ιδέα είχε οπαδούς, οι οποίοι την εξέφρασαν με τον τρόπο του ο καθένας. Από το Γεώργιο Πλήθωνα, ο οποίος ήθελε να αναγεννήσει τον Αρχαίο κόσμο, και από τον Κύριλλο τον Λούκαρι, ο οποίος αισθανόταν Έλληνας, μέχρι τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο τον εξ απορρήτων, ο οποίος αναμείγνυε στο πολιτικό επίπεδο τούς δυτικούς – τους οποίους (προτεστάντες)ο Λούκαρις ανέμειξε στο εκκλησιαστικό επίπεδο – όλοι οι μεγάλοι τών πρώτων αιώνων τής δουλείας νοστάλγησαν μια Βυζαντινή Αυτοκρατορία ισχυρή και κραταιά, από άποψη κρατική αλλά και πνευματική!
Ανακινητές τής Μεγάλης Ιδέας υπήρξαν ο κήρυκας Κοσμάς ο Αιτωλός και ο Ρήγας ο Φεραίος. Και οι δύο εμαρτύρησαν, όπως και ο Λούκαρις, για την προώθηση τής Μεγάλης Ιδέας. Για τον πατρο Κοσμά σημασία είχε η αφύπνιση τού Γένους και η παιδεία του. Και γι’ αυτό διέτρεξε τις ελληνικές επαρχίες, εκήρυξε το λόγο τού Ευαγγελίου, ίδρυσε Σχολεία, κατέστησε ενεργό την Εκκλησία. Για το Ρήγα Φεραίο, ο οποίος έπεται τού Διαφωτισμού, σημασία είχε η πολιτική διαφώτιση και η επανάσταση τών Βαλκανικών λαών με οδηγούς και εμψυχωτές τούς Έλληνες. Η Χάρτα, - επί της οποίας σημειώνονται τα ονόματα τών αρχαίων πόλεων, τα νομίσματα αυτών των πόλεων, και τόσες άλλες αναδρομές στο παρελθόν, - δείχνει ότι τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία ο Ρήγας είδε όχι μόνο σε έκταση ίση προς την Αρχαία Ελλάδα και τον Ελληνισμό τών Μέσων Χρόνων, αλλά και πνευματικώς ισάξια.
Με ποιο τρόπο όμως θα συντελείτο η καθολική συνείδηση τής Παράδοσης, δηλαδή η αξιοποίηση τού ένδοξου παρελθόντος; Δια της εγκαυχήσεως μόνον και της στείρας μιμήσεως; Όχι! Η Παιδεία ήταν εκείνη η οποία θα χορηγούσε συνείδηση στο Έθνος, η Παιδεία θα έρριχνε φως στο σκότος, θα ενδυνάμωνε τις ψυχές, θα θέρμαινε την πίστη, θα παρείχε τα μεγάλα παραδείγματα, θα αναδείκνυε τις αξίες και θα ακόνιζε το νου τών Γραικών. Την Παιδεία όμως δεν άφηνε ελεύθερη ο κατακτητής, αφενός στερώντας από τους υποδούλους τα μέσα συντήρησης τών Σχολείων, και αφετέρου θέτοντάς την υπό περιορισμό. Η δουλεία μείωσε τον αριθμό τών εγγράμματων, κατέστησε σπάνια τα χειρόγραφα, ελάχιστα τα βιβλία, ακριβά τα μέσα τών σπουδών. Χαμήλωσε το επίπεδο τής αρχαιογνωσίας, η οποία ήταν το κλειδί για τη γνώση τού Αρχαίου κόσμου. Μάρανε το ανήσυχο φιλοσοφικό πνεύμα, δια του οποίου ο άνθρωπος εισχωρεί στην ουσία τών πραγμάτων πέραν τής επιδερμικής τους θεώρησης. Οι καρποί τής Δυτικής Αναγέννησης ήταν ακριβοί στις αγορές τής Ανατολής. Επιπλέον, η ανάπτυξη τών θετικών επιστημών αντιμετωπιζόταν με καχυποψία από τους μοναχούς ως επικίνδυνη και ολέθρια για τη θρησκευτική πίστη. Είναι γεγονός ότι η Εκκλησία συντήρησε τα στοιχειώδη Σχολεία για να προετοιμάζει μέσα σ’ αυτά τους δικούς της λειτουργούς και ψάλτες. Αλλά πέραν τούτου, κάλυψε με το μανδύα τών ιεροσπουδαστηρίων την κοσμική μόρφωση που παρείχε στους τροφίμους τών διαφόρων Σχολών, μόρφωση και στα ανθρωπιστικά γράμματα αλλά και στις θετικές επιστήμες. Δάσκαλοι αυτών τών αντικειμένων γίνονταν οι εγγράμματοι κληρικοί. Από την πρωτόγονη βαθμίδα τού Κρυφού Σχολείου, το οποίο λειτουργούσε στους νάρθηκες τών Εκκλησιών, φθάσαμε στην Αθωνιάδα, στην Αυθεντική Σχολή τού Βουκουρεστίου, στα Γυμνάσια τής Χίου, της Σμύρνης, των Κυδωνιών, στα ανώτερα Σχολεία τών Αθηνών, των Ιωαννίνων, της Δημητσάνας, και φυσικά στη Μεγάλη τού Γένους Σχολή τής Κων/πόλεως (Πατριαρχική Ακαδημία κ.λπ). Έτσι κατέστη δυνατό να διδάξουν άνδρες όπως ο Ευγένιος Βούλγαρις ή ο Κοσμάς Μπαλάνος και να προπαρασκευασθεί η ευρεία παιδευτική δράση τού Κοραή.
Με βάση την ανωτέρω παρουσίαση, φαίνεται ότι η Παράδοση υπήρξε λογία παράδοση και φυτεύτηκε και ρίζωσε στην ψυχή τού λαού.
______________


1 Ο Νικόλαος Β. Τωμαδάκης (1907-1993) υπήρξε διευθυντής τού Ιστορικού Αρχείου τής Κρήτης (1935-37), διευθυντής τών Γενικών Αρχείων τού Κράτους (1947-50), και Πανεπιστημιακός Καθηγητής τής Βυζαντινής Φιλολογίας τού Παν/μίου Αθηνών (1950-71)....