"Ευχαριστώ αυτούς που κράτησαν τη Θρησκεία μου, τη Γλώσσα μου και την Εθνικότητά μου, για να είμαι Χριστιανός και να λέγομαι Έλληνας."


(Παύλος Βρέλλης)





«Δεν ήρθε πρώιμα η άνοιξη κι ουδέ το καλοκαίρι.

Χαιρόμαστε, χορεύουμε και ψιλοτραγουδάμε,

γιατί ελευτερωθήκανε, αητέ, τα Γιάννενά μας!»






«Την Ιστορία μελέτα παιδί μου,
γιατί έτσι όχι μόνο τον εαυτό σου και τη ζωή σου θα κάμεις ένδοξη και χρήσιμη στην ανθρώπινη κοινωνία,
αλλά και το μυαλό σου οξυδερκέστερο και διαυγέστερο... »
[Ιπποκράτης]





«Επέσανε τα Γιάννενα» - παρουσίαση




Παρακολουθήστε μια εξαιρετική παρουσίαση με τα ιστορικά γεγονότα
της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων
που επιμελήθηκε η Βάσω Ραμπαούνη 
και απολαύστε παράλληλα την εκπληκτική μουσική 
"Δημώδης Οδύσσεια" από το άλμπουμ: "Η Ήπειρος της Πεντατονίας"




Περιεχόμενα
______________________

Slide 1
Νοέμβριος 1912-Φεβρουάριος 1913 
«Ἐπέσανε τὰ Γιάννενα» 100 χρόνια πριν 
Επιμέλεια παρουσίασης: Βάσω Ραμπαούνη
Slide 2
Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913 
Η Βαλκανική πριν από τους Βαλκανικούς πολέμους 1912 
Βαλκανικοί πληθυσμοί βρίσκονται υπό οθωμανική κυριαρχία.
Slide 3
Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913
 Αίτια: Προσπάθεια πλήρους εκτουρκισμού του οθωμανικού κράτους από τους Νεότουρκους
(διώξεις, μετοικεσίες πληθυσμών, κλπ.) 
Έξαρση του εθνικού αισθήματος των γειτονικών βαλκανικών λαών 
(Ελλήνων, Βουλγάρων, Σέρβων) 
απελευθέρωση αλύτρωτων αδελφών, ενσωμάτωση οθωμανικών εδαφών που κατοικούσαν
Slide 4
Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913 
Η κατάσταση στα Βαλκάνια το 1911, πριν από τους Βαλκανικούς πολέμους 
Α’ Βαλκανικός πόλεμος ( Οκτώβριος 1912-Μάϊος 1913) 
Απόρριψη από την Τουρκία τελεσιγράφου της Ελλάδας, Σερβίας, Μαυροβουνίου, 
Βουλγαρίας για διασφάλιση της αυτονομίας των εθνικών μειονοτήτων τους, 
που ζούσαν στο έδαφός της.



Slide 5
Α’ Βαλκανικός πόλεμος Οκτώβριος 1912 - Μάιος 1913 Πολεμικές Επιχειρήσεις Μαυροβούνιο Βουλγαρία Σερβία Ελλάδα
Slide 6
Α’ Βαλκανικός πόλεμος Οκτώβριος 1912 - Μάιος 1913 
Μακεδονικό μέτωπο Ναυτικές επιχειρήσεις Θέατρα επιχειρήσεων στην Ελλάδα 
Θεσσαλικό μέτωπο Μάχη Γιαννιτσών Μέτωπο Ηπείρου 
Θωρηκτό Αβέρωφ Μάχη του Σαραντάπορου Εύζωνοι κοντά στα Ιωάννινα
Slide 7
Α’ Βαλκανικός πόλεμος Οκτώβριος 1912 - Μάιος 1913 Το Μέτωπο της Ηπείρου
Slide 8
Α’ Βαλκανικός πόλεμος Οκτώβριος 1912 - Μάϊος 1913 1912: Στρατός Ηπείρου Αρχικά μία μεραρχία υπό τον Αντιστράτηγο Κ. Σαπουντζάκη. Η αποστολή του αμυντική: Εξασφάλιση της μεθορίου Άκτιο-Άρτα-Τζουμέρκα. Αντιστράτηγος Κ. Σαπουντζάκης
Slide 9
Α’ Βαλκανικός πόλεμος Οκτώβριος 1912 - Μάϊος 1913 Το Τμήμα Στρατιάς Ηπείρου ενισχύεται με τρεις μεραρχίες. Αριθμητική υπεροχή έναντι των Τούρκων. Η αποστολή του γίνεται επιθετική. Ανάληψη στρατιωτικών επιχειρήσεων. 12 Οκτωβρίου 1912: απελευθέρωση της Φιλιππιάδας 21 Οκτωβρίου 1912: απελευθέρωση της Πρέβεζας
Slide 10
Α’ Βαλκανικός πόλεμος Οκτώβριος 1912 - Μάιος 1913 Απόφαση για γενική επίθεση με κατεύθυνση τα Ιωάννινα στις 29 Νοεμβρίου. Η 1η πυροβολαρχία
Slide 11
Ο αγώνας για την κατάληψη των Ιωαννίνων Τα Ιωάννινα τις παραμονές της απελευθέρωσής τους από τον Οθωμανικό ζυγό
Slide 12
Τα Ιωάννινα στις παραμονές της απελευθέρωσής τους από τον Οθωμανικό ζυγό Πληθυσμός: 24.000 κάτοικοι 18.000 Έλληνες 6.000 Μουσουλμάνοι Εβραίοι και άλλοι Έδρα πολιτικών, στρατιωτικών, θρησκευτικών, δικαστικών και διπλωματικών αρχών του Βιλαετίου της Ηπείρου
Slide 13
Τα Ιωάννινα στις παραμονές της απελευθέρωσής τους από τον Οθωμανικό ζυγό Ρυμοτομία- Οικοδομές Δρόμοι σε κακή κατάσταση Ατελέστατος φωτισμός Παλιές οικοδομές Ύδρευση-υδρονομή προβληματική Κόστος ζωής υψηλό
Slide 14
Τα Ιωάννινα στις παραμονές της απελευθέρωσής τους από τον Οθωμανικό ζυγό Η πόλη προστατευόταν από το οχυρό του Μπιζανίου που βρισκόταν σε στρατηγική θέση και η άμυνα του είχε οργανωθεί σύμφωνα με σχέδια γερμανών ειδικών. Η οχύρωση
Slide 15
Noέμβριος 1912 Τα Ιωάννινα υπερασπίζονταν 35.000 Τούρκοι στρατιώτες υπό τον Μεχμέτ Εσάτ Πασά. Ο Εσάτ Πασάς το 1915
Slide 16
Ο αγώνας για την κατάληψη των Ιωαννίνων Η πρώτη επίθεση Νοέμβριος 1912
Slide 17
Μετά την ενίσχυση των ελληνικών δυνάμεων με τη Β’ Μεραρχία… Ο στρατός Ηπείρου πραγματοποιεί γενική επίθεση. Καταλαμβάνει οχυρές θέσεις στην ευρύτερη περιοχή του Μπιζανίου (Πεστά, Μανωλιάσα) Οι τουρκικές δυνάμεις αντεπιτίθενται. Οι απώλειες είναι σημαντικές. Νοέμβριος 1912
Slide 18
Ο αγώνας για την κατάληψη των Ιωαννίνων Ο χειμώνας της πολιορκίας Δεκέμβριος 1912
Slide 19
Δεκέμβριος 1912 Το ελληνικό πυροβολικό σφυροκοπά τα οχυρά του Μπιζανίου. Παγιώνεται η κατοχή από τις ελληνικές δυνάμεις στρατηγικών σημείων στην ευρύτερη περιοχή του Μπιζανίου μετά από σκληρές συγκρούσεις με τον τουρκικό στρατό (Μανωλιάσα, Αετοράχη) Έλξη πυροβόλου
Slide 20
Δεκέμβριος 1912 Πραγματοποιείται η πρώτη αναγνωριστική πτήση ελληνικού στρατιωτικού αεροσκάφους πάνω από τα τουρκικά οχυρά του Μπιζανίου από τον υπολοχαγό του Μηχανικού Μ.Μουτούση
Slide 21
Δεκέμβριος 1912 Η αρχηγία του Στρατού Ηπείρου ανατίθεται στον διάδοχο Κωνσταντίνο. Υπό τις διαταγές του ο μέχρι τότε διοικητής, αντιστράτηγος Σαπουντζάκης.
Slide 22
Ο αγώνας για την κατάληψη των Ιωαννίνων Ο χειμώνας της πολιορκίας Ιανουάριος 1913
Slide 23
Μπιζάνι. Κωλύματα ανασχέσεων δυνάμεων πεζικού. Νέα προέλαση του Στρατού Ηπείρου στα ενδότερα της πεδιάδας των Ιωαννίνων Ιανουάριος 1913 Τουρκικό πυροβόλο κατεστραμμένο
Slide 24
Ἀνω Θεριακίσι. Πυροβολαρχία Ισχομάχου της Μοίρας Σπανίδη κατά του Μπιζανίου Στοιχεία πεδινού πυροβολικού βάλλουν κατά του οχυρού συγκροτήματος Μπιζανίου από τα στενά της Φούρκας
Slide 25
Ιανουάριος 1913 Όμως Οι ελληνικές δυνάμεις αναγκάζονται να ανακόψουν την προέλασή τους. Λόγοι: Συνεχής ισχυρή βροχόπτωση Δριμύ ψύχος Προβλήματα στον ανεφοδιασμό του στρατού Δυσκολία στο συντονισμό των ελληνικών επιθετικών κινήσεων Ισχυρή τουρκική αντίσταση
Slide 26
Χειμώνας 1912-1913 Ατομική καθαριότητα στο ρυάκι «(Ὁ στρατός ) διαρκῶς διέμενεν εἰς ἀντίσκηνα καὶ ὡς ἐκ τούτου ὑπέφερε πολύ ἐκ τοῦ ψύχους. Οὐδόλως ἦτο προετοιμασμένος διὰ χειμερινήν ἐκστρατείαν, ἐστερεῖτο καταλλήλου ἱματισμού, Καὶ συνεπῶς καθ’ ἑκάστην εἴχομεν πολλά κρούσματα κρυοπαγημάτων.(…)
Slide 27
Χειμώνας 1912-1913 «Ὁ ἐφοδιασμός τοῦ στρατοῦ ἤρχισε να γίνεται ἐλλιπής(…) καὶ ἡ μὴ ἐπαρκής ὕπαρξις ἀφθόνων μεταφορικῶν μέσων (…) καθίστων δύσκολον και βραδύν τὸν ἐφοδιασμόν, ἰδίως εἰς τὰ ὀρεινά μέρη…» Μεταγωγικά του ελληνικού στρατού
Slide 28
Χειμώνας 1912-1913 «Τὰ τρόφιμα, πρὸ παντός ὁ ἄρτος, ἐσπάνιζον καὶ ἐκεῖνος ὅστις ἔφθανεν, ἦτο ἐφθαρμένος. Ἡ κριθή καὶ τὸ χόρτον διὰ τὰ κτήνη ἐπίσης ἐσπάνιζον, ὅταν δὲν ἔλειπον ἐντελῶς, καὶ τὰ κτήνη ὑπέφερον εἰς μέγιστον βαθμόν ἐκ τῆς ἐλλείψεως τροφῆς καὶ ἤρχισαν νὰ θνήσκωσιν ἀθρόα.» Λ. Παρασκευόπουλος, Αναμνήσεις 1896-1920, τόμος Α’, τεύχος Α’, Αθήναι, 1955,σελ.108-109 Ορεινό χειρουργείο
Slide 29
Ιανουάριος 1913 Ο διάδοχος Κωνσταντίνος εγκαθιστά το στρατηγείο του στο Χάνι του Εμίν Αγά (14 χιλ. από τα Γιάννενα).
Slide 30
Ιανουάριος 1913 Πριν να αρχίσουν οι ετοιμασίες για νέα επίθεση ο Κωνσταντίνος ζητά με επιστολή του από τον Εσάτ Πασά να παραδώσει την πόλη των Ιωαννίνων. Απάντηση Εσάτ Πασά «…Εἶμαι εὐγνώμων εἰς τὴν Ὑμετέραν Βασιλικήν Ὑψηλότητα διὰ τὴν πεποίθησιν, ἥν ἔχει πρὸς τὸν Στρατόν μου, ὅστις θὰ κάμῃ τὸ καθῆκον του, θυσιαζόμενος μέχρι τοῦ τελευταίου ἀνδρός καὶ ἀμυνόμενος μέχρι τοῦ τελευταίου φυσιγγίου, διὰ νὰ ὑπερασπίσει τὴν στρατιωτικήν τιμήν καὶ δόξαν του…».
Slide 31
Ιανουάριος 1913 Τις τελευταίες μέρες του Ιανουαρίου ο ελληνικός στρατός υπό τον διάδοχο Κωνσταντίνο σφυροκοπά τις δυνάμεις των Τούρκων στο Μπιζάνι.
Slide 32
Ο αγώνας για την κατάληψη των Ιωαννίνων Ο χειμώνας της πολιορκίας Φεβρουάριος 1913
Slide 33
Φεβρουάριος 1913 Ο Π. Δαγκλής αναλαμβάνει επιτελικά καθήκοντα στο πλευρό του διαδόχου. Χάνι Εμίν Αγά Πρίγκιπας Αλέξανδρος Υποστράτηγος Δαγκλής Αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος Πρίγκιπας Χριστόφορος Αντισυνταγματάρχης Β. Δούσμανης Πρίγκιπας Ανδρέας Λοχαγός Ιω. Μεταξάς Πρίγκιπας Γεώργιος Ο Πρωθυπουργός Ελ. Βενιζέλος επισκέπτεται τις προφυλακές του στρατού στην Ήπειρο.
Slide 34
Φεβρουάριος 1913 Στο Μπιζάνι ο αγώνας συνεχίζεται Τα οχυρά του Μπιζανίου «Η μάχη της Μανωλιάσσας»
Slide 35
Ο αγώνας για την κατάληψη των Ιωαννίνων Η τελευταία επίθεση 20 Φεβρουαρίου 1913 Από την τελευταία επίθεση κατά των Ιωαννίνων
Slide 36
Το σχέδιο επίθεσης Συσπείρωση δυνάμεων Αιφνιδιασμός των εχθρών Δυτικά: Υπερκέραση του οχυρού Κέντρο και Ανατολικά: Ταυτόχρονη μετωπική επίθεση Παραπλανητικές ενέργειες σε γειτονικές περιοχές των Ιωαννίνων Το ιππικό προελαύνει προς τα Ιωάννινα
Slide 37
20 Φεβρουαρίου 1913 Ο διάδοχος Κωνσταντίνος διατάζει γενική επίθεση. Τα «τομαχικά» της Κανέτας Εύζωνοι στην Αετοράχη Τα ερείσματα του Μπιζανίου βρίσκονται πλήρως κυκλωμένα. Παραμονή της καταλήψεως των Ιωαννίνων. Ο διάδοχος Κωνσταντίνος με το επιτελείο του. Τα «τοπομαχικά» της Κανέτας
Slide 38
Οι θέσεις ελληνικών δυνάμεων το βράδυ της 20-2-1913 20 Φεβρουαρίου 1913 Η συνολική δύναμη του ελληνικού στρατού ανερχόταν σε 41.500 άνδρες, 48 πολυβόλα και 93 πυροβόλα.
Slide 39
Δύο τάγματα υπό τους Γ.Ιατρίδη και Ι.Βελισσάριο καταλαμβάνουν τον Αγ. Ιωάννη Μπονίλα (σημ. Ανατολή) και αποκόπτουν την τηλεφωνική και τηλεγραφική επικοινωνία του Μπιζανίου με την πόλη. 20 Φεβρουαρίου 1913 Ταγματάρχης Ι. Βελισσάριος Η τουρκική φρουρά σε απελπιστική κατάσταση Προβολέας επισημάνσεως επίγειων στόχων
Slide 40
Ο αγώνας για την κατάληψη των Ιωαννίνων Η παράδοση 21 Φεβρουαρίου 1913
Slide 41
21 Φεβρουαρίου 1913 Στις 2:00 π.μ. της 21ης Φεβρουαρίου Ο Εσάτ Πασάς, για να αποφύγει την άσκοπη καταστροφή των δυνάμεών του, δηλώνει μέσω απεσταλμένων του στον αρχιστράτηγο των ελληνικών δυνάμεων Κωνσταντίνο την επιθυμία του να παραδοθεί. Ο Εσάτ Πασάς ( αριστερά) και ο μικρότερος αδελφός του Βεχήπ Βέης ( δεξιά)
Slide 42
Φεβρουάριος 1913 Υπογράφεται το πρωτόκολλο παράδοσης στο ελληνικό στρατηγείο στο Χάνι του Εμίν Αγά, από τους Ιω. Μεταξά, Ξ. Στρατηγό και τον Βεχήπ Βέη, φρούραρχο των Ιωαννίνων. . Το πρωτόκολλο παράδοσης
Slide 43
21 Φεβρουαρίου 1913 Στις 5.30΄ π.μ. δίνεται διαταγή καταπαύσεως του πυρός σ’ όλες τις μονάδες. Μπιζάνι. Η ανάγνωση της παράδοσης. Διακρίνεται η λευκή σημαία
Slide 44
Φεβρουάριος 1913 Ο Βεχήπ Βέης, εκπροσωπώντας τον αδελφό του, παραδίδει την πόλη των Ιωαννίνων στο στρατηγό Αλέξανδρο Σούτσο.
Slide 45
Ο αγώνας για την κατάληψη των Ιωαννίνων Ο ελληνικός στρατός στα Ιωάννινα 22 Φεβρουαρίου 1913
Slide 46
22 Φεβρουαρίου 1913 Οι ελληνικές δυνάμεις παρελαύνουν στους δρόμους των Ιωαννίνων κάτω από τις επευφημίες των κατοίκων
Slide 47
22 Φεβρουαρίου 1913 Στην πόλη εισέρχεται έφιππος, ο διάδοχος Κωνσταντίνος, ακολουθούμενος από τους πρίγκιπες Αλέξανδρο, Ανδρέα, Γεώργιο και Χριστόφορο, τον υποστράτηγο Π.Δαγκλή και τους αξιωματικούς του Επιτελείου.
Slide 48
Ο αγώνας για την κατάληψη των Ιωαννίνων Ο απολογισμός
Slide 49
Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, στον πόλεμο για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων έχασαν τη ζωή τους ή τραυματίστηκαν 284 Έλληνες και 2.800 Τούρκοι ενώ αιχμαλωτίστηκαν 8.600 Τούρκοι
Slide 50
«Τα πήραμε τα Γιάννενα. Τα πήραμε με τη λόγχη, προς δόξα του ελληνικού στρατού. Σαν ανάμνησή μου έχω μια σύμπτωση, ότι έριξα την τελευταία βολή. Γράμμα του δικηγόρου Παν. Καρελά που πολέμησε στους Βαλκανικούς πολέμους Μετά καθαρίσαμε τα πυροβόλα και τα στεφανώσαμε με δάφνες. ΄Οσοι περνούσαν τα φιλούσαν, έκοβαν συγκινημένοι φύλλα και τα ΄βαζαν στις τσέπες τους… Κανέτα. «Έτοιμοι για την πανηγυρική είσοδο στα Γιάννενα». Στέψη του πυροβόλου στην Κανέτα (Μετά την απελευθέρωση)
Slide 51
Οι Εβραίοι τους ακολουθούσαν ανέκφραστοι. Αλλά και Τούρκοι, πολλοί Τούρκοι αιχμάλωτοι. Μερικοί μας πλησίαζαν και άπλωναν τα χέρια ζητώντας: εκμέκ, εκμέκ ( ψωμί)! Κι εμείς τους δίναμε όσο είχαμε». Γράμμα του δικηγόρου Παν. Καρελά που πολέμησε στους Βαλκανικούς πολέμους «……. Την άλλη μέρα μπήκαμε και μεις στην πόλη. Οι Έλληνες, ντυμένοι με φράγκικα ή ηπειρωτικά, ανέμιζαν τις σημαίες και πανηγύριζαν
Slide 53
Βιβλιογραφία - Δικτυογραφία
Slide 54
Μουσική Δημώδης Οδύσσεια. Η Ήπειρος της Πεντατονίας