ΜΝΗΜΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ... ΓΕΝΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ!

«Για του Χριστού την Πίστη την Αγία και της Πατρίδος την Ελευθερία... Για αυτά πολεμήσαμε…»

200 χρόνια μετά και το αείζωον ελληνικό γένος ακόμα θυσιάζεται, ακόμα πολεμά... Και θα συνεχίσει να το κάνει! Γιατί οι Έλληνες γνωρίζουν καλά, πως της ελευθερίας είναι άξιοι μόνον οι λαοί που ξέρουν να πεθαίνουν για αυτήν, χωρίς κανένα δισταγμό. Κι αυτό οφείλουμε να θυμόμαστε…

~ Μνήμες Ελευθερίας, Γένους Ελληνικού! ~

Είναι ο τίτλος του τηλεοπτικού αφιερώματός μας, το οποίο αναδεικνύει σημεία ιστορικής, φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας. Όμως δεν πραγματοποιήθηκε απλά για λόγους ιστορικούς ή επετειακούς. Έγινε γιατί όπως είπε και ο Κωστής Παλαμάς:

«Χρωστάμε (κι εμείς) σ’ όσους ήρθαν, πέρασαν, θα ‘ρθουν, θα περάσουν. Κριτές θα μας δικάσουν οι αγέννητοι, οι νεκροί».

Στρατιωτικό Μουσείο Οχυρού «Εμίν Αγά»

Το Γενικό Στρατηγείο Πολέμου 1912-13 ή παλαιό Χάνι του Εμίν Αγά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του Νομού Ιωαννίνων, κοντά στα σύνορα με το Νομό Πρέβεζας. Απέχει από την πόλη των Ιωαννίνων 29 χιλιόμετρα και η οδική σύνδεση πραγματοποιείται διαμέσου της εθνικής οδού Ιωαννίνων – Αθηνών, και ενός μικρού τμήματος επαρχιακού δρόμου μήκους λιγότερο από 1 χιλιόμετρο.

Το Χάνι του Εμίν Αγά στεγάζει σήμερα την έκθεση του Μουσείου Πολέμου 1912-13. Είναι ανοιχτό στο κοινό και δέχεται επισκέπτες 6 ώρες κάθε ημέρα για όλη την εβδομάδα. Φιλοξενεί επίσης σε μόνιμη βάση προσωπικό (Αρχιφύλακα και οπλίτες) του 8 Λόχου Διαβιβάσεων του Στρατοπέδου “Κατσιμήτρου”, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για τη λειτουργία και φύλαξη του Μουσείου.

Στην πρώτη αίθουσα, που το 1913 λειτούργησε ως γραφείο του αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου, εκτίθενται η αυθεντική στολή εκστρατείας, τα προσωπικά αντικείμενα και μία εικαστική απεικόνιση του διαδόχου.

Η δεύτερη αίθουσα διαθέτει περιμετρικό καθιστικό (“μπάσι”) και χρησιμοποιήθηκε ως χώρος συσκέψεων. Σήμερα εκθέτει φωτογραφικό υλικό με τα γεγονότα και τις σημαντικότερες προσωπικότητες του 1913, ένα παλαιό μυδραλιοβόλο και μία βιτρίνα με οθωμανικά και ελληνικά μετάλλια ανδρείας και οπλισμό (τυφέκια και ξιφολόγχες).

Στην τρίτη αίθουσα παρουσιάζονται αυθεντικοί πίνακες του Κενάν Μεσσαρέ, εμπνευσμένοι από τον ελληνικό αγώνα. Στην τέταρτη αίθουσα εκτίθεται πρόπλασμα τμήματος του λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων με τις θέσεις μάχης, η οποία συνοδεύεται από οπτικοακουστική εγκατάσταση.

Η ιστορία του κτιρίου

Το σημερινό Μουσείο Πολέμου 1912-13 στις αρχές του 20ου αιώνα λειτουργεί ως χάνι, δηλαδή πανδοχείο, και ανήκει σε έναν Οθωμανό της εποχής, τον Εμίν Αγά. Αποτελούταν από ένα σύνολο ισόγειων και διώροφων λιθόκτιστων κτιρίων, οργανωμένων γύρω από μία εσωτερική αυλή. Σήμερα διασώζεται ένα κτίριο μόνο από το συγκρότημα, το οποίο στεγάζει την έκθεση του Μουσείου Πολέμου.

Την 10η Ιανουαρίου του 1913 ο διάδοχος και μετέπειτα βασιλιάς Κωνσταντίνος καταφθάνει στη Φιλιππιάδα μαζί με το Επιτελείο του. Στο Χάνι του Εμίν Αγά εγκαθιστά το Γενικό Στρατηγείο και αναλαμβάνει τη διοίκηση της Στρατιάς της Ηπείρου. Η επιχείρηση απελευθέρωσης των Ιωαννίνων παρουσίαζε ιδιαίτερη δυσκολία, η οποία οφειλόταν στην ισχυρή φρουρά που διέθετε ο Εσσάτ Πασάς, στην καλή οργάνωση του φρουριακού συγκροτήματος της πόλης των Ιωαννίνων, στη γεωμορφολογία της περιοχής και κυρίως στην ύπαρξη του ορεινού όγκου του Μπιζανίου, ο οποίος ήταν ενισχυμένος από μόνιμα πυροβολεία κατασκευασμένα από Γερμανούς ειδικούς, και στις δυσμενείς καιρικές συνθήκες του χειμώνα του 1912-13, οι οποίες συνέβαλαν στη μείωση της μαχητικής ικανότητας του ελληνικού στρατού, εξαιτίας των κρυοπαγημάτων και της εξάπλωσης ασθενειών.

Το πρωί της 19ης Φεβρουαρίου 1913 άρχισε η προπαρασκευή του Πυροβολικού εναντίον των οχυρωμένων θέσεων των Τούρκων και το πρωί της 20ης Φεβρουαρίου 1913 οι ελληνικές δυνάμεις ξεκίνησαν την κύρια επίθεση. Τη νύχτα της 20ης προς την 21η Φεβρουαρίου 1913 οι αντιπρόσωποι των Τούρκων οδηγήθηκαν από το διοικητή του 9ου Τάγματος Ευζώνων ταγματάρχη Βελισσαρίου Ιωάννη στο Γενικό Στρατηγείο, όπου έφθασαν την 4η π.μ. της 21ης Φεβρουαρίου 1913. Εκεί υπογράφηκε η συνθήκη παράδοσης των Ιωαννίνων από τις τουρκικές δυνάμεις “άνευ όρων”. Η είδηση μεταδόθηκε με ενθουσιασμό στο πανελλήνιο και την ίδια ημέρα ο ελληνικός στρατός εισήρθε στην πόλη των Ιωαννίνων.

Η χρονική στιγμή και η αιτία κατεδάφισης των βοηθητικών κτιρίων του Χανιού δεν είναι γνωστή. Στη θέση τους σήμερα υψώνεται ο λιθόκτιστος περίβολος.

Πριν από τη μετατροπή του σε Μουσείο Πολέμου το Χάνι στέγασε το Αστυνομικό Τμήμα της περιοχής.

Πηγή: Museum Finder

Ο Γορτύνιος ήρωας Σπύρος Γεωργαντάς από Ελληνικό (Μουλάτσιον ) στη μάχη του Μπιζανίου

 ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΔΕΝ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ

Το επιβεβαίωσε ο Μουλατσιώτης ήρωας φαντάρος εθελοντής.

Επί 100 ολόκληρα χρόνια (22.02.1912 - 22.02.2012), ήταν αφανής και αζήτητος.

Έμελλε η Ανδρομάχη Τσίρου, εξαδέλφη της συζύγου μου, καθηγήτριας Πανεπιστημίου SERN Ελβετίας να μου δώσει ένα βιβλίο με τα απομνημονεύματα της Άννας Παύλου Μελά - Παπαδοπούλου.

Στην σελίδα 101 συνταράχτηκα!

Ο Ήρωας φαντάρος λίγο πριν ξεψυχήσει έγραψε τις τελευταίες γραμμές της ζωής του σε ένα απλό σημείωμα:

" Λέγομαι Σπύρος Γεωργαντάς Ίμε από Μουλατσιον Γορτυνίας. Ελθα από Αμερική να αγωνιστώ δια την Πατρίδα. Χίλιες καρδιές αν είχα θα τις έδινα για την πατρίδα.

Έχω ένα ωρολόγιο, μια καδένα, και 35 δραχμές. Παρακαλώ να σωθούν στην Μητέρα μου. Σωτηρία Γιωργαντά, εις Μουλατσιον Γορτυνίας.

19-21 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 1913

Η ΜΑΧΗ ΠΟΥ ΟΔΗΓΗΣΕ ΣΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ

"ΝΑ ΙΔΩ ΤΟΝ ΗΛΙΟ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΚΙ ΑΠ' ΤΗ ΧΑΡΑ ΝΑ ΚΛΑΨΩ,
ΚΙ' ΑΠΟ ΤΑ ΓΙΑΝΝΙΝΑ ΓΡΑΦΗ,ΜΑΝΑ ΜΟΥ ΘΑ ΣΟΥ ΓΡΑΨΩ.
............
ΓΙ' ΑΥΤΟ ΕΛΑΤΕ ΣΗΜΕΡΑ ΝΑ ΠΑΜΕ ΣΤΟ ΜΠΙΖΑΝΙ,
ΑΣ ΑΝΕΒΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΚΟΡΦΗ, ΣΤΗ ΜΑΤΩΜΕΝΗ ΡΑΧΗ,
ΕΚΕΙ ΚΟΙΜΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΠΟΥ ΕΠΕΣΑΝ ΣΤΗ ΜΑΧΗ".

ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΓΕΩΡΓΑΝΤΑΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΙΟΥ & ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑΣ (1889-1913)
ΕΘΕΛΟΝΤΗΣ,ΕΞ' ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΓΟΡΤΥΝΙΑΣ.

"ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΔΥΟ ΠΟΥ ΔΕ ΓΛΥΤΩΣΑΝ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ,ΣΤΗΝ ΤΣΕΠΗ ΤΟΥ ΕΝΟΣ ΒΡΗΣΚΩ ΕΝΑ ΓΡΑΜΜΑ:

'ΛΕΓΟΥΜΙ ΣΠΥΡΟΣ ΓΕΩΡΓΑΝΤΑΣ ΙΜΑΙ ΑΠΟ ΜΟΥΛΑΤΣΙΟΝ ΓΟΡΤΥΝΙΑΣ ΕΛΘΑ ΑΠ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ ΝΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΩ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΕΧΡΙ ΤΕΛΕΥΤΕΑΣ ΓΡΑΝΙΔΟΣ ΑΙΜΑΤΟΣ'.

ΕΘΕΛΟΝΤΡΙΑ ΝΟΣΟΚΟΜΑ ΑΝΝΑ ΜΕΛΑ-ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ,ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 

(ΑΔΕΛΦΗ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ).

Πηγή: Facebook

ΛΙΓΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗ ΝΙΚΗ ΣΤΟ ΜΠΙΖΑΝΙ,ΟΤΑΝ ΟΛΟΙ ΠΑΝΗΓΥΡΙΖΑΝ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ,Η ΕΘΕΛΟΝΤΡΙΑ ΝΟΣΟΚΟΜΑ ΑΝΝΑ ΜΕΛΑ-ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ,ΑΔΕΛΦΗ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ, ΠΕΡΙΕΘΑΛΠΤΕ ΤΟΥΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΕΣ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ.

ΑΝΑΜΕΣΑ ΤΟΥΣ ΟΜΩΣ ΒΡΙΣΚΕΙ ΔΥΟ ΣΤΡΑΤΙΩΤΕΣ ΠΟΥ ΕΔΩΣΑΝ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ. ΓΡΑΦΕΙ ΣΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ: "ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΔΥΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΓΛΥΤΩΣΑΝ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ, ΣΤΗΝ ΤΣΕΠΗ ΤΟΥ ΕΝΟΣ ΒΡΗΣΚΩ ΕΝΑ ΓΡΑΜΜΑ".

"ΛΕΓΟΥΜΙ ΣΠΥΡΟΣ ΓΕΩΡΓΑΝΤΑΣ ΙΜΑΙ ΑΠΟ ΜΟΥΛΑΤΣΙΟΝ ΓΟΡΤΥΝΙΑΣ ΕΛΘΑ ΑΠ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ ΝΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΩ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΕΧΡΙ ΤΕΛΕΥΤΕΑΣ ΓΡΑΝΙΔΟΣ ΑΙΜΑΤΟΣ...".

ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΣΩΤ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΑΣ (1889-1913)

ΕΜΕΙΝΕ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ ΣΤΗ ΓΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΦΥΛΑΤΤΩΝ ΘΕΡΜΟΠΥΛΑΣ...

Η Άννα Μελά Παπαδοπούλου, “η Μάνα του στρατιώτη” με κορυφαία εθελοντική προσφορά, αδερφή του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά.

Πηγή: e-gortynia

Τραγούδι Κερκυραίου Μπιζανομάχου

Τραγούδι βασισμένο σε γράμμα Κερκυραίου Μπιζανομάχου προς την αγαπημένη του., που πρωτοτραγουδήθηκε πριν 100 χρόνια.

Το αποδίδει η Φροσύνη Πολίτη - Ροή (82 χρονών) συνοδευόμενη από την αδελφή της Κατίνα Πολίτη - Πηλού, τον Οκτώβριο του 2012, στους Καλαφατιώνες Κέρκυρας, στο πλαίσιο έρευνας για τα Κερκυραϊκά Δημοτικά Δημοτικά, για λογαριασμό του Πολυφωνικού Χορού Κυνοπιαστών "Γειτονία" Κέρκυρας.

Την έρευνα διεξήγαγαν οι Γιώργος Ανυφαντής και Στέφανος Πουλημένος και στην κάμερα ήταν ο Σπύρος Σκορδίλης. Το τραγούδι αυτό ο Π.Χ.Κ. "ΓΕΙΤΟΝίΑ" αφιερώνει στην 100η επέτειο της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων. Τραγούδι Κερκυραίου Μπιζανομάχου (Φεβρ. 1913)

To γράμμα σου το έλαβα, στο μέτωπο εδώ πέρα και γέμισε η καρδούλα μου, χαρά όλη τη μέρα. Στον πόλεμο κι αν βρίσκομαι, εδώ μακριά σου τώρα, μη χολοσκάς και θε να 'ρθει, η ποθητή η ώρα. Κάμε λιγάκι υπομονή, χαράζει η αυγούλα, που θα σε σφίξω νικητής, περήφανη νυφούλα. Τότες αγάπη μου γλυκιά, διπλή θά 'ναι η χαρά μας, για της πατρίδος την τιμή και για τα στέφανά μας. Δεν με φοβίζουν μάνα μου, οι σφαίρες, τα κανόνια, ως με τρομάζουν οι βροχές, του Μπιζανιού τα χιόνια.

Πλήθος περιπτώσεων αλληλογραφίας πολεμιστών του μετώπου, έχουν διασωθεί και αποκαλύπτουν ενδιαφέρουσες πτυχές από το κλίμα και την ατμόσφαιρα που επικρατούσε στο στρατό, αλλά και τις περιπέτειες, τους πόθους και τις προσδοκίες των στρατιωτών μας.

Μια τέτοια επιστολή Κερκυραίου στρατιώτη - πολεμιστή στη μάχη του Μπιζανίου (νότια των Ιωαννίνων και λίγο πριν την απελευθέρωση της πόλης στις 21 Φεβρουαρίου 1913), με τη μορφή ιαμβικών 15σύλλαβων στίχων, διασώθηκε και έγινε τότε τραγούδι, ευρύτατα διαδεδομένο, που τραγουδήθηκε ιδιαίτερα μέχρι και τα τέλη της 10ετίας του 1940.

Έμεινε όμως ζωντανό στη μνήμη γυναικών που το τραγουδούσαν στα νιάτα τους και σε μια περίπτωση - στους Καλαφατιώνες της Κέρκυρας - το απέδωσαν μπροστά στην κάμερα του Σπύρου Φ. Σκορδίλη, πρόσφατα (τον περασμένο Οκτώβρη 2012) στα γεράματά τους, στο πλαίσιο έρευνας των Γιώργου Ε. Ανυφαντή και Στέφανου Σπ. Πουλημένου, για το κερκυραϊκό δημοτικό τραγούδι.

Το τραγούδι του ανώνυμου Κερκυραίου Μπιζανομάχου, αποδίδει η 82χρονη Φροσύνη Πολίτη - Ροή και την συνοδεύει σε δεύτερη φωνή, η αδελφή της Κατίνα Πολίτη - Πηλού.

Πηγή...>>>

112 χρόνια ελεύθερα Γιάννενα - για πάντα ελεύθερα!

 

«Παπά μου ξομολόγα με, δος μου να κοινωνήσω,

και συ, Σημαία μου Ιερά, έλα να σε φιλήσω.

 

Μην κλαις, μανούλα μου γλυκειά, μόν’  δος μου την ευχή σου.

Χιλιάδες μάννες τώρα κλαιν, δεν είσαι μοναχή σου.

 

Θεό, πατρίδα και τιμή στα στήθια μου θα κλείσω,

ευλογημένη η τιμή, τώρα ας ξεψυχήσω!

 

Σημαία μου και μάννα μου και συ γλυκειά πατρίδα,

χαρούμενος σού ξεψυχώ γιατί μεγάλη σ’ είδα!»

 

Λιβανίδης Ιπποκράτης

Από τη Βολισσό της Χίου. Έπεσε ένδοξα στη γιγαντομαχία τού Μπιζανίου.

[πηγή: Λεωνίδας Πυργάρης, Φιλόλογος]

 

Δημοτικά τραγούδια εμπνευσμένα από τον πόλεμο του 1912-13

 

Ξυπνάτε βράχια, ρεματιές, ριζά, ψηλές ραχούλες

πάρε την πρώτη όψη σου Μπιζάνι αγριεμένο,

πάρε την όψη του θεριού, της αστραπής τη λάμψη, 

και τη βροντή του κεραυνού, και θύμα μας τα χρόνια,

που ξύπναγες με τη φωτιά, κοιμόσουν με τον Τούρκο!

Τα γρανιτένια στήθη  σου για λίγο πρότεινέ τα

κι ένα περίλαμπρο στρατό απώθησε με λύσσα!

 

Σκούξτε ντουφέκια εκεί ψηλά από τη Μανωλιάσσα,

Δρίσκε  και  κακοτράχαλο Τζουμέρκο μου, αγναντέψτε

δώθε κατά τον Τόμαρο και διπλοπροσκυνήστε!

Κοιτάχτε τους πατέρες μας που πολεμούν στα κρύα.

Κι εσύ ραχούλα χαμηλή, ραχούλα τ’ Αη Νικόλα

Σφίξε μέσα στους θάμνους σου τη δόξα ενός χειμώνα!

 

Ροβόλα, Βελισσάριε, κι εσύ ράχη τη ράχη

και Κωνσταντίνε βασιλιά έμπα και συναντήσου

με τον Εσάτ πασά σ’ αυτή την παινεμένη πόλη,

στα θρυλικά μας Γιάννενα τα λιμνοχαϊδεμένα,

για να χαρούν οι νικητές, μαζί κι οι νικημένοι.

 

Μπιζάνι, πώς αμίλητο στέκεις και μας κοιτάζεις,

και δε νογάς και δε βογγάς κι άτρεμο καμαρώνεις;

Κι από τα 'ρειποθέμελα κι από της γης τα βάθη

αχός βαθύς ακούγεται, αχός βαρύς που λέει:

«Τάφος και τότες έγινα, τάφος και τώρα θα 'μαι

να σύρω στα κατάβαθα εχθρό που θα πατήσει

το φτωχικό το χώμα μου, το χώμα απ’ το Μπιζάνι!»

 

----------------------------

«Ισείς βουνά του Γκρίμποβου, βουνά της Μανωλιάσσας, 

λίγου να χαμηλώσιτι κανά ντουφέκι τόπου,

για να φανούν τα Γιάννινα, το έρημο Μπιζάνι,

πώς πολεμούν οι Έλληνες με τους Τουρκαλβανίτις.

 

Πέφτουν κανόνια σα βροχή, ουβίδες σαν χαλάζι.

Κι αυτά τα λιανοντούφεκα σαν άμμους της θαλάσσης».

-----------------------------------------------

«Της Μάχης του Μπιζανίου»

Τι είν' το κακό που γίνεται και βρονταριά μεγάλη, να πολεμούν τα δυο βουνά Κανέτα και Μπιζάνι. Πέφτουν κανόνια σαν βροχή πέφτουν και ταχυβόλα, πέφτουν τα ελληνόπουλα στους πάγους και τα χιόνια. Βροντοφωνούν τα Γρεβενά, βροντοφωνούν κι οι κάμποι βροντοφωνούν τα Γιάννενα: «Έπεσε το Μπιζάνι».

-----------------------------------------------------------------------

Τα πήραμε τα Γιάννενα – Τραγούδια απελευθέρωσης Ιωαννίνων

ΤΑ ΠΗΡΑΜΕ ΤΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ... Χορεύουν οι μαθητές των εκπαιδευτηρίων Όλγας Ντότη - Οικονόμου

https://epirusgate.blogspot.com/

Μουσικό Σχολείο Ιωαννίνων - «Τα πήραμε τα Γιάννενα!»

 22 Φεβρουαρίου 2021

Το Μουσικό Σχολείο Ιωαννίνων σε συνεργασία με το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ιωαννιτών διοργάνωσε διαδικτυακή μαθητική εκδήλωση για την Απελευθέρωση των Ιωαννίνων με τίτλο: «Τα πήραμε τα Γιάννενα!».

Παππού, τι γιορτάζουμε στις 21 Φεβρουαρίου;

 

Κατεβάστε το αρχείο σε μορφή pdf κάνοντας κλικ, εδώ...>>>

και σε εκτυπώσιμη μορφή, εδώ...>>>

Σημείωση: Η αρχική ιδέα είναι από την ιστοσελίδα thrania.com 

Το τραγούδι του φυλακισμένου - (Γεώργιος Χατζή Πελλερέν)

Ένα ποίημα για την ημέρα της λευτεριάς: 

Ο Γιαννιώτης ποιητής και δημοσιογράφος - εκδότης Γεώργιος Χατζής ( Πελλερέν) (1881-1930), τη νύχτα της 20^ης Φεβρουαρίου 1913, ξημερώνοντας η μεγάλη μέρα της λευτεριάς, ήταν φυλακισμένος, καταδικασμένος σε θάνατο. Έγραψε το παρακάτω ποίημα στο παγωμένο του κελί, ακούγοντας (σαν μελωδία) τις νυχτερινές βολές του Ελληνικού πυροβολικού. Αποφυλακίστηκε την επομένη ημέρα, 22 Φεβρουαρίου, με την είσοδο του Ελληνικού στρατού στα Γιάννενα!

Οι «άντρισσες» των Τσεριτσάνων

 

Τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 1913 οι γυναίκες των Τσεριτσάνων υποστήριξαν τον ουλαμό πυροβολικού του Τόμαρου, κουβαλώντας κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, τα εξαρτήματα των πυροβόλων όπλων και κανονιών, πυρομαχικά και τρόφιμα για τους στρατιώτες, στα «δυο βουνά» της Ολύτσικας, για να χτυπηθούν από εκεί επιτυχώς, οι οχυρές θέσεις του οθωμανικού στρατού, κατά τον πόλεμο της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων.

Ανάμεσα σε ποικίλες ενέργειες επικουρίας των αγωνιστών, οι Τσεριτσανιώτισσες ανέβασαν, από τη δυτική πλευρά του Τόμαρου, το ορειβατικό κανόνι του ελληνικού στρατού σε υψόμετρο 1.700 μ., αντιπαλεύοντας δύο μέτρα χιόνι.

Αξιωματικοί του ελληνικού στρατού διαπιστώνουν ότι για να καταλάβουν τα Ιωάννινα, έπρεπε να ανεβάσουν ορειβατικά πυροβόλα στην Ολύτσικα, για να χτυπήσουν τα υψώματα της Μανωλιάσας, του Αγίου Νικολάου και της Τσούκας. Ο στρατός αδυνατεί να ανεβάσει τα ορειβατικά πυροβόλα. Τότε, 20 γυναίκες, Τσεριτσανιώτισσες, "Τζαβέλλαινες", λεβέντισσες, φορτώνονται τα ορειβατικά πυροβόλα και τα ανεβάζουν στη θέση "Τσουγκρί" της Ολύτσικας. Από εκεί ο υπολοχαγός Λέστος με τους οπλίτες του, κανονιοβολεί τα προαναφερθέντα υψώματα.

Η ενέργεια αυτή, αποτέλεσε το “κλειδί” για την κατάληψη των Ιωαννίνων, διότι με το κανόνι αυτό, άνοιξε ο δρόμος μεταξύ Μανωλιάσσας – Μελιγγών και κατέστη δυνατή η περικύκλωση των Τούρκων στα οχυρά του Μπιζανίου.

Παράλληλα, ανέλαβαν τη μέριμνα των στρατιωτών, την παρασκευή ενδυμάτων και την εύρεση τροφής. Γενικά ανέλαβαν πολλαπλούς ρόλους, όπως μαγείρισσες, τραυματιοφορείς και νοσοκόμες.

Είναι οι γυναίκες  που τίμησε με το έργο του, ο Γιαννιώτης γλύπτης Κώστας Καζάκος, φιλοτεχνώντας το 2003 ένα ορειχάλκινο ανάγλυφο με τίτλο «Οι Γυναίκες των Τσεριτσάνων», το οποίο κοσμεί από το 2004 το ομώνυμο μνημείο στο κέντρο του χωριού.

 Το 1913 οι γυναίκες από τα Τσερίτσανα, αψήφησαν κινδύνους, δυσκολίες και σκαρφάλωσαν στα βουνά της Ολύτσικας, για να μεταφέρουν κανόνια και πολεμοφόδια, όταν ο Ελληνικός Στρατός, έδινε την κρίσιμη μάχη για να πέσει η Μανωλιάσα και το Μπιζάνι. Ως άλλες Σουλιώτισσες, βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή, συμπορευόμενες στο δρόμο προς τη νίκη. Το θάρρος, την ανδρεία και το παράδειγμά τους, ακολούθησαν λίγα χρόνια αργότερα και οι ηρωίδες «γυναίκες της Πίνδου» κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940.

Η μακραίωνη τουρκική κατοχή έγραψε τον επίλογό της τον Φλεβάρη του 1913, με τις γυναίκες των Τσεριτσάνων να σηματοδοτούν καθοριστικά τη θετική έκβαση του αγώνα, ενώ δικαιωματικά τούς ανήκει ο τίτλος που τους αποδόθηκε: «άντρισσες» των Τσεριτσάνων.

-------------

Κέντρο Ερευνών Λάκκας Σουλίου

17 Οκτωβρίου 2024  · 

ΟΙ «ΑΝΤΡΙΣΣΕΣ» ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΩΝ ΤΣΕΡΙΤΣΑΝΩΝ

"Παπαρούνες του χειμώνα" - ιστορικό μυθιστόρημα που αναφέρεται στην απελευθέρωση των Ιωαννίνων

"[...] Κάποιες φορές η ζωή συνταιριάζει τον χρόνο με τις σκέψεις των ανθρώπων κι μείς που δεν γνωρίζουμε το μεγάλο παιχνίδι των συμπτώσεων το ονομάζουμε όλο αυτό μοίρα. [...]

[...] Νέες ζωές θερισμένες σαν στάχυα... Ελπίδες, όνειρα, ακουμπισμένα κατάχαμα, πεταμένα στο παγερό χώμα... Μυαλά που προορίζονταν να πάνε τη ζωή ένα βήμα παραπέρα χυμένα στα βράχια. Νιάτα, μπουμπούκια που δεν πρόλαβαν ν' ανθίσουν, μαραμένα. Πρόσωπα... κορμιά διαλυμένα. Πόσες μανάδες δεν ακούμπησαν τα χάδια αι τα φιλιά τους φυλαχτό πάνω τους; Πόσοι πατεράδες δεν μύρισαν στα μαλλιά του παιδιού τους την ευτυχία και τη συνέχεια της ζωής τους; Πόσες αγαπητικές δεν έζησαν με την προσμονή ενός ονείρου που τώρα έγινε έρμαιο της παντοτινής νύχτας; [...]"

Υπάρχουν παπαρούνες τον χειμώνα; Κι αν ναι με τι μοιάζουν; Η λαχτάρα για την πολυπόθητη ελευθερία, ο πόλεμος, οι κοινοί αγώνες και οι αγωνίες ενός ολόκληρου λαού, η επιβίωση, η επιθυμία, ο έρωτας, ο θάνατος, οι ελπίδες, τα όνειρα που μπλέκονται μεταξύ τους και αναδύουν όλα τα χρώματα, τις αποχρώσεις, τις μυρωδιές και τις συναισθήσεις, συνθέτουν την ουσία της ίδιας της ζωής. Άνθρωποι απλοί, καθημερινοί, πλούσιοι και φτωχοί που σήκωσαν το ανάστημά τους απέναντι στις μικρές και μεγάλες δυσκολίες της ζωής, απέναντι στους κατακτητές. Άνθρωποι που ερωτεύτηκαν με πάθος, που πολέμησαν αι θυσιάστηκαν, που δεν λησμόνησαν. Μέχρι που στις 21 Φεβρουαρίου του 1913 σημαίνουν επιτέλους οι καμπάνες για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων. Και η πλατεία του Ρολογιού γεμίζει μέσα στο καταχείμωνο παπαρούνες και κουφέτα... 

Ο Βασίλης Ζώνιος με το πρώτο του μυθιστόρημα Παπαρούνες του χειμώνα ανατρέχει με μια ανάσα στην συλλογική μνήμη ενός ολόκληρου λαού με απλότητα και αλήθεια. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Πρόκειται για ένα ιστορικό μυθιστόρημα, που αναφέρεται στην απελευθέρωση της Ηπείρου και ιδιαίτερα της πόλης των Ιωαννίνων από τον τουρκικό ζυγό. Το βιβλίο, το οποίο είναι το πρώτο που αποδίδει μυθιστορηματικά την κορυφαία στιγμή για τους Ηπειρώτες αλλά και όλους τους Έλληνες, διατρέχει τη διαδρομή από τις προετοιμασίες στα χρόνια της σκλαβιάς έως την απελευθέρωση με πλήθος ιστορικών στοιχείων που βρίσκουν την μυθιστορηματική τους αποτύπωση στο έργο του συγγραφέα.
Η καθημερινή ζωή στα Γιάννινα της σκλαβιάς, οι Οθωμανοί που προσπαθούν να συγκρατήσουν μια αυτοκρατορία που καταρρέει, οι Αρβανίτες που προσπαθούν να χτίσουν ένα νέο κράτος, οι Έλληνες που ζητούν να ελευθερώσουν αλύτρωτες πατρίδες, οι ευεργέτες και οι έμποροι, οι απλοί άνθρωποι του μόχθου, έρωτες ορθόδοξοι και ανορθόδοξοι, συγκροτούν έναν εκρηκτικό καμβά πάνω στον οποίον αποτυπώνεται ανάγλυφα μια σημαντική ιστορική στιγμή για όλες τις εθνότητες των Βαλκανίων.

Το πρωτόκολλο της παράδοσης των Ιωαννίνων

Το πρωτόκολλο παράδοσης της πόλης των Ιωαννίνων υπεγράφη από τον Τούρκο αντισυνταγματάρχη Βεχήπ Μπέη, αδερφό τού Εσσάτ πασά, και από τους Έλληνες λοχαγούς Ιωάννη Μεταξά και Ξενοφώντα Στρατηγό. 

Ο Κωνσταντίνος την ίδια ημέρα τηλεγραφεί στον πατέρα του Βασιλέα Γεώργιο Α΄: 

«ΕΜΙΝ ΑΓΑ σημ. 21 Φεβρουαρίου 1913 Α.Μ. Βασιλέα . Θεσσαλονίκη. «Αλωθέντος υπό του ελληνικού στρατού ολοκλήρου του δυτικού μετώπου του φρουρίου των Ιωαννίνων και κυκλωθείσης της γραμμής των ερεισμάτων του Μπιζανίου και Καστρίτσης ο Εσάτ Πασσάς μοι εδήλωσε την στιγμήν ταύτην ότι ο στρατός του παραδίδεται αιχμάλωτος πολέμου. Λεπτομερείας μεγάλης νίκης του ανδρείου στρατού μας τηλεγραφήσω προσεχώς».

Πηγή: ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ

                                                                                

«Ελευθέρια 2025» - πρόγραμμα εκδηλώσεων

 

Γιάννενα-Γιάννενα. Ποίηση: Γ. Καψάλης. Μουσική: Κ. Λώλης. Καντάτα για σολίστ, χορωδία και ορχήστρα

 

Γιάννενα-Γιάννενα.

Ποίηση: Γ. Καψάλης. Μουσική: Κ. Λώλης. Καντάτα για σολίστ, χορωδία και ορχήστρα Από την εκδήλωση του εορτασμού των "Ελευθερίων", 20 Φεβρουαρίου 2017. Πνευματικό Κέντρο Δήμου Ιωαννιτών Ερμηνεύουν Καμεράτα Ορχήστρα Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Χορωδία Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Χορωδία Μουσικού Σχολείου Ιωαννίνων

Στιγμές Ιστορίας: Η Απελευθέρωση των Ιωαννίνων (βίντεο)

Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις της Ελλάδας κατά τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο ξεκινούν τον Οκτώβριο του 1912 με την είσοδο των ελληνικών δυνάμεων στην Ελασσόνα. Οι νικηφόρες μάχες στα Στενά του Σαρανταπόρου και στα Γιαννιτσά επιτρέπουν στον ελληνικό στρατό την προέλαση στη Μακεδονία με αποκορύφωμα την Θριαμβευτική είσοδό του στη Θεσσαλονίκη στις 26 Οκτωβρίου 1912.

Σειρά τώρα έχει η Ήπειρος. Η κατάληψη της Ηπείρου περνά μέσα απο την κατάληψη των Ιωαννίνων , αλλά η κατάληψη των Ιωαννίνων περνά μέσα απο την κατάληψη ενός ισχυρού οχυρού, του Μπιζανίου.

Μνημείο Μπιζανομάχων

Στο Μπιζάνι και 100 μέτρα περίπου από την εθνική οδό υψώνεται και παρατηρεί αντίκρυ προς το λόφο της θυσίας των Μπιζανομάχων το μνημείο των Μπιζανομάχων σαν μικρό αντίδωρο ημών των νεωτέρων στη μεγάλη θυσία τόσων ανθρώπων από όλα τα μέρη της Ελλάδος και του κόσμου.

Το μνημείο, το τρόπαιο αυτό της νίκης ανεγέρθηκε το 1961-1962. Φιλοτεχνήθηκε από τον καλλιτέχνη Λ. Λαμέρα. Στη βόρεια πλευρά του απεικονίζει χαρακτηριστικές σκηνές- σταθμούς από όλη τη διάρκεια της ελληνικής ιστορίας και ιδιαίτερα αυτής που σχετίζεται με την ιστορία της Ηπείρου, έντονες και χαρακτηριστικές που είναι: Καράβι από την ναυμαχία της Σαλαμίνας, ο χορός του Ζαλόγγου, οι μαχητές του Μπιζανίου, οι μαχητές του 1940, αλλά και πρόσωπα σχετιζόμενα με την ιστορία της Ηπείρου όπως ο Πύρρος, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Βενιζέλος, ο Κωνσταντίνος.

Πηγή: travelioannina

Το μνημείο είναι κατασκευασμένο από σκαλιστό μάρμαρο. Στηρίζεται πάνω σε τέσσερις στύλους οι οποίοι διακοσμούνται με πρόσωπα σχετιζόμενα με την ιστορία της Ηπείρου.

Ειδικότερα ο Πύρρος διακοσμεί τον άκρο αριστερά στύλο, ο Μέγας Αλέξανδρος βρίσκεται στον άκρο δεξιά στύλο, ο Ελευθέριος Βενιζέλος στον κεντρικό αριστερά και ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος στον κεντρικό δεξιά στύλο.

Στη βόρεια πλευρά του απεικονίζει χαρακτηριστικές σκηνές/σταθμούς από όλη τη διάρκεια της ελληνικής ιστορίας και ιδιαίτερα αυτής που σχετίζεται με την ιστορία της Ηπείρου. Το γλυπτό στο μπροστινό μέρος του χωρίζεται σε 3 τρία μέρη.

Στο αριστερό βόρειο μέρος αναπαρίσταται ο χορός του Ζαλόγγου και ακριβώς δίπλα είναι τοποθετημένοι οι μαχητές του 1940 , στο μεσαίο τμήμα εμφανίζονται οι μαχητές του Μπιζανίου και στο δεξί τμήμα της σύνθεσης η έξοδος του Μεσολογγίου.

Το μνημείο συνοδεύεται από μία χαραγμένη επιγραφή, στο κάτω μέρος και κατά μήκος του μνημείου:

«ΖΑΛΟΓΓΟΝ 1940-41 ΚΑΙ ΕΞΗΣ ΜΠΙΖΑΝΙ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ ΔΕΣΠΟΤΑΤΟΝ »

Η σύνθεση περιλαμβάνει στο αριστερό πλαϊνό μέρος της ένα καράβι από την ναυμαχία της Σαλαμίνας και το αντιλαμβανόμαστε από την χαραγμένη επιγραφή:

«ΣΑΛΑΜΙΣ»

στο δεξί πλαϊνό μέρος της αναπαρίσταται το αρχαίο θέατρο της Δωδώνης με την επιγραφή:

«ΔΩΔΩΝΗ»

Και ακριβώς δίπλα υπάρχει εγχάρακτη η υπογραφή του καλλιτέχνη.

Δεξιά και αριστερά του μνημείου βρίσκονται δύο κανόνια και δίπλα στο αριστερό κανόνι είναι τοποθετημένη η ελληνική σημαία.

Το μνημείο ανεγέρθηκε το 1961-1962.

Πατρότητα

Δημιουργός του είναι ο Λάζαρος Λαμέρας Ο Λαμέρας Λάζαρος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1913 και πέθανε εκεί το 1998.

Καταγόταν από την Τήνο και η οικογένειά του ασχολούνταν παραδοσιακά με την μαρμαρογλυπτική. Ακόμη και ως σπουδαστής της Α.Σ.Κ.Τ. έδειξε το ταλέντο του και βραβεύτηκε για πολλά έργα του. 

Πηγή: Ψηφιακή Γλυπτοθήκη