ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΚΑΡΟΥΣΟΥ

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ ΑΙΜΙΛΙΟΥ ΚΑΡΟΥΣΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΤΟΥ

Ο Αιμίλιος Χ. Καρούσος έλαβε μέρος στις εκστρατείες Μυτιλήνης και Χίου καθώς και σε όλες τις μάχες τής Ηπείρου ως δεκανέας τού Ανεξαρτήτου Τάγματος τού Μανουσάκη στη 2^η Μεραρχία.  

Aργότερα ενσωματώθηκε στο 17^ο Πεζικό Σύνταγμα της 6^ης Μεραρχίας, το γνωστό από την ξακουστή έφοδό του δια τής λόγχης εναντίον τού υψώματος 1378, όπου και πληγώθηκε στη μάχη τού Κιλκίς-Λαχανά.

Δημοσιεύουμε επιστολή εκείνου τού στρατιώτη προς τον πατέρα του, η οποία αποτυπώνει τις ιδιαίτερα σκληρές συνθήκες τού Ηπειρωτικού Πολέμου, τις οφειλόμενες στο δριμύτατο ψύχος και στο χιόνι, στις δυσκολίες τών μονάδων Επιμελητείας να καλύπτουν τις επισιτιστικές ανάγκες τών πολεμιστών, και στο δύσβατο και απροσπέλαστο τού Ηπειρωτικού εδάφους. Ωστόσο οι στρατιώτες τού Ηπειρωτικού Πολέμου, και κυρίως οι προμαχούντες στον Τομέα τού Μπιζανίου και της ευρύτερης περιοχής τών Ιωαννίνων, εκδήλωσαν ζήλο, διάθεση αυτοθυσίας και σωματική αντοχή κατά τρόπο αντιστρόφως ανάλογο τών αντικειμενικών δυσκολιών που ορθώθηκαν μπροστά τους. Δηλαδή υπερέβησαν εαυτούς! Γι’ αυτό και στη συνείδησή μας επέχουν τη θέση ηρώων.

Από την επιστολή που ακολουθεί φαίνεται ότι η φύση τής Ηπείρου με τις ιδιαιτερότητές της, τις κλιματικές και γεωφυσικές, ήταν ο μέγας αντίπαλος και εχθρός τών πολεμιστών και κατόπιν οι Τούρκοι.

«Σεβαστέ μοι πάτερ,

Από την ρωμαντικήν εκστρατείαν τής Μυτιλήνης εις την ξηράν και επίπονον εκστρατείαν τής Χίου και απ’ εκεί προτού καλά καλά να ανασάνης να σε στέλνουν εις την γιγαντομαχίαν τής Ηπείρου! Να συμμετέχης αυτής επί δύο και πλέον μήνας κατά την χειροτέραν περίοδον τού έτους. Να ζης σιμά εις την βαρέαν μοίραν τού πυροβολικού, εις περιβάλλον όπου ο ήλιος ανατέλλει εις τας 10 και βασιλεύει εις τας 3 και όπου ο βαρύς και εκκωφαντικός ήχος τών τηλεβόλων με την πολλαπλήν αντήχησίν του επάνω εις τα βουνά και εις τας κοιλάδας και τας φαράγγας αποτελεί μίαν μεγαλοπρεπή παράδοξον συναυλίαν, ένα είδος παραπόνου, ένα είδος στεναγμού τής γης δια τα δεινά που τελούνται επάνω αυτής. Εις τον κάμπον, τας ημέρας τών προφυλακών, που απλώνεται κάτω από το φοβερό Μπιζάνι (αυτό το τίμιον μακελειό τής λαϊκής εκφράσεως) ή εις τα κατσάβραχα τα κατάντικρυ αυτού, άγρυπνος καθ’ όλην την νύκτα, άλλοτε να φυλλάς σκοπός και να σε δέρνη η βροχή και το χιόνι, ο βορρηάς και το κρύο και από το πολύ σκοτάδι να μη διακρίνης πέραν από 5 βήματα, και άλλοτε πάλι να ανιχνεύης το πέριξ έδαφος επί κεφαλής περιπόλου, να διαβαίνης χανδάκια και να χώνεσαι εις το νερό τους, να αναρριχάσαι εις τους βράχους σαν αγριοκάτσικο, να κινδυνεύης από στιγμή σε στιγμή να σπάσης κανένα χέρι ή πόδι και όμως να είσαι υποχρεωμένος ν’ αποφύγης κάθε κρότον, κάθε ομιλία που ημπορεί να προδώση εις τον εχθρόν την παρουσίαν σου.

Εκνευρισμένος από τους πυροβολισμούς και τας σφαίρας που σκορπά ο εχθρός ολόγυρά σου όλην την νύκτα, εκ φόβου μη τυχόν και του κάμης κανένα αιφνιδιασμόν, πρωί πρωί χαράγματα να επιστρέφης οπίσω εις το Αυγό και κατάκοπος να γέρνης σε κανενός βράχου τη ράχη και ενώ ολίγον υψηλότερά σου οργιάζει κυριολεκτικώς ο θάνατος, συ ν’ ανευρίσκης κάποιο νανούρισμα εις το απαίσιον σύριγμα χιλιάδων οβίδων που διασταυρούνται επάνω από το κεφάλι σου και να κατορθώνης τέλος να κοιμάσαι. Και προς σκληράν σου ειρωνείαν να βλέπης και κανένα όνειρον γλυκό! Καμιά φορά δια παρηγοριά να σου στέλνη και η Επιμελητεία μονάχα ¼ κουραμάνας δια 48 ώρας! Να αξιούσαι τής τιμής να λαμβάνης μέρος κατά την τελευταίαν έφοδον εις τα κρισιμώτερα σημεία τής παρατάξεως, η κατάληψις τών οποίων επέφερε και την πτώσιν τών Ιωαννίνων (Άγιος Νικόλαος, Άγιος Βλάσης, Τσούκα) και προς τούτο να μεταβαίνης εκ του κέντρου τής παρατάξεως εις το αριστερόν, να βαδίζης 10 ώρας το ημερονύκτιον υπό χιονοστρόβιλον επί 4 ημέρας και από την πείνα και την κούρασι και την αϋπνία, ενώ βαδίζεις, να κοιμάσαι ολόρθος!

Και ενώ εις τοιαύτην κατάστασιν ευρίσκεσαι να σε ευρίσκη η αυγή τής ημέρας τής γενικής εφόδου αντιμέτωπον τών εχθρικών θέσεων. Να κάμνης τότε μίαν απεγνωσμένην έκκλησιν προς τας δυνάμεις σου, ν’ αναλαμβάνης την επίθεσιν και σε μια ώρα νάσαι κύριος τών εχθρικών θέσεων! Και ο εχθρός, κατάπληκτος οιονεί προ της ορμής σου, να σε χαιρετά από το πυροβολείον τής Σανδοβίτσης με καμμιά τριανταριά βολιδοφόρους, σαν να θέλη τρόπον τινά να σε συγχαρή δια την επιτυχίαν σου (και όλες όλες αι απώλειαί μας νάναι…θα το πιστεύσητε;) το μεν τάγμα μας είχεν ένα νεκρόν και ένα τραυματίαν. Όλου δε του στρατού μας αι απώλειαι κατά την ημέραν τής γενικής εφόδου ανέρχονται εις 150 περίπου εκτός μάχης, εκ των οποίων ας ήναι το πολύ 50 οι νεκροί. Θαυμάσιον! Ας τα βλέπουν οι κ. Βούλγαροι τών οποίων Συντάγματα ολόκληρα εξοντώθησαν κατά την άλωσιν τής Αδριανουπόλεως…

Δεν προλαμβάνεις να χαρής την νέαν νίκην σου και σε προσκολλούν από την ΙΙαν Μεραρχίαν εις την VIην (από την Μεραρχίαν τών ανδρείων εις την χαλυβδίνην) και πριν περάσουν δύο ημέραι από την άλωσιν τών Ιωαννίνων, βλέπεις με λύπην πως πρέπει ν’ αφήσης τα μέρη προς τα οποία επί 3 μήνας περίπου σε συνέδεσαν τόσαι και τόσαι αναμνήσεις. Ξαναδιαβαίνεις αργά αργά τα Γιάννινα, την πόλιν τών θρύλλων τών τραγικών, τον κάμπον που απλώνεται κάτω από το Μπιζάνι και με φρίκην και αηδίαν τώρα τον βρίσκεις γεμάτον από μανδύας και αμπέχονα ξεσχισμένα και φυσιγγιοθήκας και κάλυκας οβίδων και ταινίας μυδραλιοβόλων και σκηνάς και…πτώματα Τούρκων κατασκονισμένα, μαύρα, απαίσια. Να θεάσαι το αξιοθρήνητον θέαμα τού στιβαγμού τών Τούρκων αξιωματικών εις τα μεταφορικά αυτοκίνητα δίκην κτηνών και εν τη καταπτώσει των αυτή να διαβλέπης αυτής τής Οθωμ. Αυτοκρατορίας την κατάπτωσιν… . Μετά τετραήμερον πορείαν να φθάνης εις την Πρέβεζαν, να επιβιβάζεσαι μεταγωγικών και να ταξειδεύης επί 7 ημέρας (!) εις το βάθος αμπαριού, μέσα σε σκόνες και σκουπίδια και ποντικούς πελωρίους. Να τρέφεσαι κατ’ αυτό το διάστημα με 2 ½ γαλέτες την ημέραν… . Να παρευρίσκεσαι κατά σύμπτωσιν εις την μεγαλοπρεπή εκκίνησιν τής νεκρικής Βασιλικής πομπής από Θεσσαλονίκης εις Πειραιά… . Τέλος να κατασταλάζης εις την Θεσσαλονίκην. Ομολογήσατε πως όλ’ αυτά είνε μία σειρά ανηκούστων πραγμάτων που δεν ξεχνιούνται εύκολα… . Δόξα τω Θεώ έως τώρα φθηνά την γλυτώσαμεν!

……………………………………………………………………………………………………

Ασπαζόμενος μετ’ αγάπης και σεβασμού την δεξιάν σας Ο υιός σας Α. ΚΑΡΟΥΣΟΣ».

[Περιοδικό «Η Φύσις», Τόμος 24, Μάιος 1913-14, σελ. 122-123]. 

 Επιμέλεια:
Λεωνίδας Πυργάρης
Φιλόλογος Καθηγητής
2ο Γεν. Λύκειο Χίου
[Χίος: Απρίλιος 2013]