ΧΙΩΤΕΣ ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ ΤΟΥ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ (1912-13)

Με την ευκαιρία τών επετειακών εκδηλώσεων για την απελευθέρωση τών Ιωαννίνων από την οθωμανική κατάκτηση, στις 21 τού τρέχοντος Φεβρουαρίου, σας αποστέλλω κατάλογο Χιωτών πολεμιστών τής εποχής εκείνης, οι οποίοι με θερμή την πατριωτική συνείδηση προσήλθαν στην περιοχή τής Ηπείρου και στοιχήθηκαν στο πλευρό τών δοκιμαζόμενων Συνελλήνων αδελφών. Ορισμένοι πολέμησαν υπό την αιγίδα τού τακτικού και οργανωμένου στρατού, ενώ άλλοι εντάχθηκαν στο Ανεξάρτητο Σύνταγμα Κρητών καθώς και στο Σώμα τών Γαριβαλδινών. Κάποιοι δε απ’ αυτούς θυσίασαν και τη ζωή τους στα βουνά της Ηπείρου.

Είναι επίσης συγκινητική η επιστροφή, εκείνη την εποχή, στην Ελλάδα Χιωτών φοιτητών και δραστήριων εμπόρων τού εξωτερικού, με σκοπό την εθελοντική ένταξή τους σε απελευθερωτικά στρατιωτικά σώματα!

Τα ονόματα τών πολεμιστών που παρατίθενται είναι μόνο όσα είναι καταγεγραμμένα στις δύο πηγές που αναφέρουμε. Σαφέστατα και υπήρξαν πολύ περισσότεροι οι Χιώτες εθελοντές Ηπειρομάχοι και Μπιζανομάχοι.

ΧΙΩΤΕΣ ΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ

ΤΟΥ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

(1912-13)

Παλαιώδης Νικόλαος. Από το Βροντάδο. Στρατιώτης του 1^ου Εμπέδου Αθηνών. Φονεύθηκε κατά την αποβίβαση στους Αγίους Σαράντα το 1913. Απόφοιτος τού Γυμνασίου Χίου.

Λιβανίδης Ιπποκράτης. Από τη Βολισσό. Έλαβε μέρος στον Ηπειρωτικό αγώνα (1912-13) και έπεσε ένδοξα στη γιγαντομαχία τού Μπιζανίου. Υπηρέτησε στο 2^ο Σύνταγμα τής 2^ης Μεραρχίας. Έζησε λίγες ώρες μετά τον τραυματισμό του, και υπέμεινε το θάνατο με στωικότητα και γαλήνη. Στο διάστημα μέχρι την εκπνοή του συνέθεσε το παρακάτω ποίημα το οποίο διέσωσε ο συμπαραστάτης, συμπολεμιστής και συγχωριανός του Παπαμαύρος:

«Παπά μου ξομολόγα με, δος μου να κοινωνήσω,

και συ, Σημαία μου Ιερά, έλα να σε φιλήσω.

Μην κλαις, μανούλα μου γλυκειά, μόν’ δος μου την ευχή σου.

Χιλιάδες μάννες τώρα κλαιν, δεν είσαι μοναχή σου.

Θεό, πατρίδα και τιμή στα στήθια μου θα κλείσω,

ευλογημένη η τιμή, τώρα ας ξεψυχήσω!

Σημαία μου και μάννα μου και συ γλυκειά πατρίδα,

χαρούμενος σού ξεψυχώ γιατί μεγάλη σ’είδα!»

Και αυτός απόφοιτος τού Γυμνασίου Χίου και μαθητής τού Κων/νου Άμαντου.

Βασιλάκης Νικόλας. Επιλοχίας από τα Καρδάμυλα. Κατατάχθηκε ως εθελοντής στις τάξεις τού στρατού, στα τέλη Σεπτεμβρίου 1912, στο 3^ο Τάγμα του 15^ου Συντάγματος, που πρώτο εισέβαλε στα τουρκοκρατούμενα Ηπειρωτικά εδάφη. Έλαβε μέρος στη μάχη της Φιλιππιάδας, στην οπισθοχώρηση τού Γριμπόβου, στη μάχη τών Στενών Κιάφας, στην κατάληψη τής Πρέβεζας, στη φονική μάχη τών Πέντε Πηγαδιών που διήρκεσε επί οκτώ συνολικά μέρες, στη μάχη τών Ανωγείων, στη μεγάλη μάχη Πεστών –όπου και πληγώθηκε ελαφρά στην ωμοπλάτη από οβίδα προαχθείς σε υπολοχία – ακολούθως στη μεγάλη μάχη τής Αετορράχης και των Ξηροβουνίων, στη μάχη της 6^ης Ιανουαρίου, στη μάχη της 7^ης Ιανουαρίου, και στην κατάληψη τών Ιωαννίνων. Στη μάχη κατάληψης τών Ιωαννίνων έλαβε διαμπερές τραύμα στο μηρό, οπότε νοσηλεύθηκε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο τής Πρέβεζας. Μετά την ανάρρωσή του, μέσω Αθηνών, επέστρεψε στη Χίο. Με την πλήρη αποκατάσταση της υγείας του, όταν εξερράγη ο ελληνοβουλγαρικός πόλεμος, στάλθηκε στη Θεσσαλονίκη λαμβάνοντας μέρος στην εκδίωξη τής εκεί βουλγαρικής φρουράς. Επειδή ασθένησε για δεύτερη φορά, εισήλθε στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης απ’ όπου ύστερα από τη θεραπεία του στάλθηκε στην Αθήνα. Από εκεί επέστρεψε στη Χίο στην πολιτοφυλακή τού νησιού ως λοχίας.

Κανέλλος Γ. Δημήτριος. Από τη Χίο. Στρατιώτης τού 18^ου Συντάγματος τής 6^ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους, αποσπασμένος στο Χειρουργείο.

Μαρκούτσης Ι. Στέφανος. Από τη Χίο. Δεκανέας του 3^ου Συντάγματος της 2^ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Γεωργιακιόδης Ι. Κ. Από τα Αρμόλια. Στρατιώτης τού Ανεξαρτήτου Συντάγματος τών Κρητών. Έλαβε μέρος στην Ηπειρωτική εκστρατεία. Πληγώθηκε κατά τη γιγαντομαχία τού Μπιζανίου στην αριστερή ωμοπλάτη.

Καμπανέλλας Αλέξανδρος. Από τη Χίο. Ο Αλέξανδρος Καμπανέλλας, όπως και πολλοί άλλοι Χιώτες και Αιγαιοπελαγίτες, έλαβε μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις κατάληψης τού Μπιζανίου και της ευρύτερης περιοχής τής Ηπείρου κατά τον Α΄Βαλκανικό πόλεμο.

Λιβανός Γ. Νικόλαος. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος στον Ηπειρωτικό αγώνα και στην ηρωική εκπόρθηση τού Μπιζανίου.

Αργότερα, μαζί με τον αδελφό του Σταύρο Γ. Λιβανό υπήρξαν εφοπλιστές και ισχυροί οικονομικοί παράγοντες όχι μόνο της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εμπορικής ναυτιλίας.

Μιαούλης Γεώργιος. Από τη Χίο. Έλαβε μέρος στους δυό πολέμους.

Χαλκούσης Ανέστης. Από το Βροντάδο. Στρατιώτης τής 6^ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Τσιλιακός Ε. Αλέξανδρος. Από τα Αρμόλια. Στρατιώτης τής 5^ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους. Πληγώθηκε στη μεγάλη μάχη τού Κιλκίς.

Καραμανής Ι. Εμμ. Από το Βαρβάσι. Στρατιώτης τού 3^ου Συντάγματος τής 2^ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Λύρας Μ. Γεώργιος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους. Έπεσε ένδοξα στη μάχη τής Άνω Τζουμαγιάς.

Λύρας Α. Στέφανος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Καράβολος Ι. Χαράλαμπος. Από τα Καρδάμυλα. Επέστρεψε από τη Μαντζουρία, όπου είχε μεταναστεύσει, και έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Κάβουρας Αγ. Σπυρίδων. Από τα Λειβάδια. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους και τραυματίσθηκε.

Καλόγερος Δ. Γεώργιος. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Παπής Κων/νος. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Άγγελος Ιωάννης. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Ψαρρός Μιχαήλ. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Σπανός Μιχαήλ. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Καρακούρος Στελιανός. Από τη Χίο. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Σιμούδης Κων/νος. Από τον Ζυφιά. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Φράγγος Σταμάτιος. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους με τα Έμπεδα Τάγματα.

Γεωργιλής Κων/νος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Λιβανός Κων/νος. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Κουλουμούντρας Παναγιώτης. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Γεωργιλής Παναγιώτης. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Γεώργαλος Παναγιώτης. Από το Βροντάδο. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Παπαλάς Νικόλαος. Από το Βροντάδο. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Περής Δημήτριος. Από το Βροντάδο. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Πισσίας Ι. Από τη Χίο. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους και τραυματίσθηκε.

Ψαρός Η. Μ. Από τον Ανάβατο. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους και τραυματίσθηκε.

Στελιανούδης Γ. Από τη Χίο. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Χουλάκης Αναστάσιος. Από το Βροντάδο. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Βραχνός Δ. Από τη Χίο. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Πλουμής Ιωάννης. Από τη Χίο. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Μαρκουλής Στέφανος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους και πληγώθηκε στην ένδοξη μάχη του Κιλκίς.

Ποντικός Ι. Γεώργιος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Χαλκιάς Ηλ. Ι. Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Χατζηπατέρας Κ. Ι. Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Τσιρλής Ιωάννης. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Σαρρής Εμμανουήλ. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Σικουτρής Νικόλαος. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Σπανός Μιχαήλ. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Βαλαντάσης Παναγιώτης. Από τις Οινούσσες. Υπηρέτησε και στους δυό πολέμους.

Λεμός Π. Γεώργιος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Λεμός Κ. Παναγιώτης. Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Λύρας Γ. Αντώνιος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Βιτάκης Γεώργιος. Από τη Βέσσα. Υποδεκανέας της 5^ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Σκολαρίκης Ι. Ευθύμιος. Από τη συνοικία Εγκρεμού. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Χαραλαμπίδης Γεώργιος. Από το Βροντάδο. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Φράγγος Ν. Γεώργιος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Μπιρλής Αντώνιος. Από το Βροντάδο. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Καράς Μιχαήλ. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Λεμός Γεώργιος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Λιαδής Νικόλαος. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Γεωργιλής Μιχαήλ. Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος στην κατάληψη της Χίου.

Πλούσας Ιωάννης. Από το Βροντάδο. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Μπιρλούδης Φρ. Από το Βροντάδο. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Νιοχωρούσης Ιωάννης. Από το Βροντάδο. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους.

Νικολάκης Π. Σταμάτιος. Από τα Αρμόλια. Στρατιώτης του 10^ου Τάγματος τών Ευζώνων. Πληγώθηκε κατά την εκπόρθηση τού Μπιζανίου στο αριστερό χέρι.

Καλίκης Γ. Ζανής. Από τη Συκιάδα της Λαγκάδας. Στρατιώτης του 1^ου πεζικού Συντάγματος της 2^ης Μεραρχίας. Επέστρεψε από την Αμερική με την έναρξη τού ελληνοτουρκικού πολέμου. Έλαβε μέρος και στους δυό Βαλκανικούς Πολέμους: στη Μακεδονία, στις μάχες από τα σύνορα μέχρι τη Θεσσαλονίκη, αλλά και στην Ήπειρο, στη μάχη τού Δελβίνου, στη μάχη τής Μανωλιάσσας και στη γιγαντομαχία τού Μπιζανίου. Επίσης με την έκρηξη τού ελληνοβουλγαρικού πολέμου επέστρεψε εκ νέου στη Θεσσαλονίκη, λαμβάνοντας μέρος στην αιχμαλωσία τών Βουλγάρων αυτής της πόλης, στη μάχη τού Αλμπακιού, στη μεγάλη και ένδοξη μάχη τού Κιλκίς, στη μάχη Χαμζαλί, στη μάχη τών Στενών της Κρέσνας και στην προέλαση μέχρι την Άνω Τζουμαγιά.

Καλίκης Γ. Νικόλαος. Αδελφός τού προηγούμενου. Ήλθε επίσης από τη Φιλαδέλφεια τής Αμερικής, με την έκρηξη τού ελληνοτουρκικού πολέμου. Κατατάχθηκε στο Ανεξάρτητο Σύνταγμα τών Κρητών και έλαβε μέρος σε όλους τους Μακεδονικούς και Ηπειρωτικούς αγώνες καθώς και στην ηρωική γιγαντομαχία τού Μπιζανίου. Ύστερα από την εκπόρθηση τού Μπιζανίου αφέθηκε στη φρουρά τού Λιασκοβικίου έως ότου απολύθηκαν οι εθελοντές.

Μπουγδάνος Παντελής. Από τα Λειβάδια. Στρατιώτης τής 8^ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος σε όλες τις μάχες του Ηπειρωτικού αγώνα και στη συνέχεια σε όλες τις μάχες που σύναψε η 8^η Μεραρχία μέχρι το τέλος τών Βαλκανικών Πολέμων.

Αναστασάκης Θεμιστοκλής. Από το Βροντάδο. Στρατιώτης τής 8^ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους, στις μάχες όπου έδρασε η Μεραρχία του.

Κάβουρας Ιωάννης. Από το Βροντάδο. Στρατιώτης τού Τάγματος τών Γαριβαλδινών. Έλαβε μέρος στις μάχες τής Ηπείρου, όπου έδρασαν οι Γαριβαλδινοί.

Μάσχας Κων/νος. Από τον Κάμπο. Ομοίως με τον προηγούμενο είχε καταταγεί στο Τάγμα τών Γαριβαλδινών.

Παλαιούδης Νικόλαος. Από τη Χίο. Στρατιώτης του 1^ου Συντάγματος της 2^ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος στην Ηπειρωτική εκστρατεία και φονεύθηκε κατά την ηρωική έφοδο κατά του Μπιζανίου.

Σύμφωνα με την Εφημερίδα «ΝΕΑ ΧΙΟΣ» της 3^ης Ιουλίου 1914, η «εν Αγίω Μάρκω Βροντάδου Φιλεκπαιδευτική Αδελφότης τών Αγίων Δώδεκα Αποστόλων» στις 30 Ιουνίου 1914 τέλεσε Μνημόσυνο υπέρ του Νικολάου Ι. Παλαιούδη.

«Εις το μέσον του ναού, τη φροντίδι του διοικητικού συμβουλίου της αδελφότητος, είχε στηθεί κενοτάφιον εφ’ ου κατέθεσαν δίσκον κολλύβων υπέρ του ανδρείως εν Ηπείρω πεσόντος Νικολάου Ι. Παλαιούδη, μέλους της αδελφότητος. Εις δε το σημαιοστόλιστον και μυρσινοστόλιστον προαύλιον αυτού, επί οκρίβαντος μεγαλοπρεπώς δια κλάδων δάφνης, φοινίκων και άλλων ανθέων ευπρεπισμένου, είχεν αναρτηθή κακαλυμμένη δια της κυανολεύκου η εικών τού ενδόξου παλληκαριού.

Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας εψάλη η επιμνημόσυνος δέησις και μετά ταύτα, των ιερέων ενδεδυμένων τας ιερατικάς αυτών στολάς και των ιεροψαλτών ψαλλόντων το ΄Ανδρός ήρωος υπερμάχου πατρίδος ευσεβώς πεσόντος αιωνία η μνήμη΄, ήλθεν εις το μέρος όπου η εικών του αθανάτου νεκρού.

Εκεί, ένθα εις δύο στοίχους εκατέρωθεν ήσαν παρατεταγμένοι οι εκ Βροντάδου στρατιώται του 3^ου λόχου του Τάγματος της Πολιτοφυλακής Χίου υπό τον δεκανέα Σουσούρην, ο διευθυντής της Σχολής αγ. Μάρκου ελλογ. κ. Μάρκος Αγ. Βασιλάκης ανελθών εις τον οκρίβαντα απεκάλυψεν την εικόνα του παλληκαριού και εστεφάνωσε αυτήν ειπών τα εξής περίπου:

΄Αναπαύου αθάνατε νεκρέ! Αναπαύου της νέας Ελληνικής εποποιίας λεοντόθυμο παλληκάρι! Ναι αναπαύου, διότι εξετέλεσες το προς την πατρίδα ιερόν σου καθήκον, αναπαύου διότι εμπνεόμενος υπό του θείου έρωτος της Ελευθερίας ηγωνίσθης τον ενδοξότερον και αγιώτερον όλων των αγώνων αγώνα, τον αγώνα της πίστεως και της πατρίδος.

Δια του ενδόξου θανάτου σου κατέστης η δόξα, το καμάρι και το αγλάισμα όχι μόνον του ηρωοτόκου και ευάνδρου Βροντάδου μας αλλά και της μυροβλήτου Χίου απάσης. Ήνοιξας δια της λαμπράς ταύτης πράξεώς σου στάδιον μεγάλης δόξης και μεγάλου μέλλοντος. Η μεγάλη μας μητέρα, η τροπαιούχος και δαφνοστεφής Ελλάς, σοι προσφέρει το αιώνιον φίλημα της αθανασίας και εγγράφει το όνομά σου με χρυσά και ανεξίτηλα γράμματα εις τον Πανελλήνιον Πίνακα της δόξης, εκεί όπου έγραψεν τα ονόματα και των άλλων ενδόξων τέκνων της.

Η Χίος, η μυροβόλος και ευανθής πατρίς σου, από μακράν ραντίζει με μύρα και ραίνει με άνθη πολλά τον τάφον σού, του λεοντοκάρδου τέκνου της, τέκνου το οποίον την ετίμησεν και την εδόξασεν. Η πολυπαθής μεν αλλ’ αθάνατος Ήπειρος, η δευτέρα αύτη πατρίς σου υπέρ της οποίας έχυσες το τιμημένον αίμα σου, σφιγκτά σφιγκτά σ’ αγκαλιάζει και χύνει ευγνωμοσύνης δάκρυα προ του σιωπηλού τάφου σου. Η δε Φιλεκπαιδευτική Αδελφότης των Αγίων Δώδεκα Αποστόλων, της οποίας μέλος πιστόν και τίμιον διετέλεσας, ψάλλει ωδάς, παιάνας προς την ένδοξον και ακήρατον μνήμην σου και ευλαβώς δι’εμού στεφανώνει την εικόνα σου, αποτίουσα φόρον αϊδίου τιμής και ευγνωμοσύνης προς σε, τον αθάνατον νεκρόν.

Στρατιώται, τιμήσατε και σεις την Ελλάδα μας, την Χίον μας, τον Βροντάδον μας, καθ’ ον τρόπον ο ήρως Παλαιούδης, αυτό το αθάνατο παλληκάρι, ο λεβέντης, την ετίμησεν. Αυτός απέθανεν αλλά το παράδειγμά του θα ζη. Και τι λέγω ‘το παράδειγμά του θα ζη’. Αυτός ο ίδιος θα σας παρακολουθή αοράτως, αυτός θα παρουσιάζηται ενδεδυμένος με το χρυσοϋφαντον φόρεμα της δόξης, με το φόρεμα το οποίον ενδύει τον Έλληνα στρατιώτην ο προς την πατρίδα έρως. Αυτός, στρατιώται, αυτός καθ’ ην στιγμήν ξεσπαθωμένοι θα κτυπήσετε εις την απέναντί μας σκλάβα γην, στην τάλαινα Μικράν Ασίαν, όπου ο βάρβαρος οργιάζει, θα σας παρουσιασθή ως ο ισχυρός Άγγελος της Αποκαλύψεως, φωτεινός και λάμπων. Ναι, στρατιώται, τοιούτος θα σας παρουσιασθή ο ήρως Παλαιούδης, διότι τόσην λαμπρότητα περιβάλλεται μετά θάνατον εκείνος που θα σκοτωθή για την πατρίδα. Αυτόν θα ακούσετε εκείνην την ώραν που θα πατήσετε το πόδι σας στην Κρήνην, στ’ Αλάτσατα, στην Κάτω Παναγιά, Λιθρί, Μελί, Αγ. Παρασκευήν, Ρείς Δερέ, Καραμπουρνού, και τέλος εις όλα τα μέρη της Ιωνίας εις τα οποία φονεύει, απαγχονίζει, καρατομεί, στραγγαλίζει, ακρωτηριάζει, γλωσσοτομεί, ατιμάζει, βεβηλώνει, τουφεκίζει, χλευάζει, κατακρεουργεί, εκτυφλοί, ο άπιστος, ο βάρβαρος, ο αιμοβόρος Αγαρηνός.

Αυτόν λέγω θα ακούσετε, τον Παλαιούδη, να σας λέγη ‘συστρατιώται, τελειώσατε το έργον, σώσατε την Ιωνίαν, τρέξατε στην Αγιά Σοφιά για να τελέψη η πρώτη λειτουργία!’

ΜΙΧ. Ν. ΓΛΥΚΑΣ».

Απέσος Νικόλαος. Στρατιώτης από τη Χίο. Έλαβε μέρος στην Ηπειρωτική εκστρατεία και έπεσε κατά τις ηρωικές εναντίον τού Μπιζανίου εφόδους.

Γδύσης Αναστάσιος. Στρατιώτης τού 8^ου Ευζωνικού Τάγματος. Έλαβε μέρος στην Ηπειρωτική εκστρατεία. Τραυματίσθηκε στην επίθεση κατά του Μπιζανίου.

Σβόκος Παναγιώτης. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος στην Ηπειρωτική εκστρατεία.

Ταμβάκος Κων/νος. Από τη Χίο. Στρατιώτης τού Αναξαρτήτου Συντάγματος υπό την αρχηγία τού Αντωνίου Ηπίτη.

Σαλβάγος Κων/νος. Από τη Χίο. Στρατιώτης τού προαναφερθέντος Συντάγματος.

Κανελλάκης Κ. Αλέξανδρος. Από τη Χίο. Στρατιώτης επίσης του Ανεξαρτήτου Συντάγματος. Έλαβε μέρος στη Μακεδονία στην καταδίωξη του Μπεκήρ αγά, και στην Ήπειρο μαζί με τους δύο προηγούμενους στρατιώτες στις μάχες Γλυκή, Οκητά Γαρδίκη. Λόγω οξείας πνευμονίας στάλθηκε στο Νοσοκομείο και από εκεί στη Χίο.

Πασπάτης Ευάγγελος. Από τη Χίο. Στρατιώτης τού Ανεξαρτήτου Τάγματος Φιλιακού. Έλαβε μέρος στον Ηπειρωτικό αγώνα.

Κλαδιάδης Ιωάννης. Από τη Χίο. Δεκανέας τού Ανεξαρτήτου Τάγματος Φιλιακού.

Μοχλίδης Μιχαήλ. Από τη Χίο. Στρατιώτης τού Ανεξαρτήτου Συντάγματος. Έλαβε μέρος στον Ηπειρωτικό αγώνα.

Φράγγος Μάρκος. Από τα Καρδάμυλα. Έλαβε μέρος στον ελληνοτουρκικό πόλεμο και τραυματίσθηκε στη μάχη τής Μανωλιάσσας.

Πατέρας Γεώργιος. Στρατιώτης από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος στον ελληνοτουρκικό πόλεμο.

Τσιμπιρλής Γεώργιος. Στρατιώτης από τα Νένητα. Έλαβε μέρος στον Ηπειρωτικό αγώνα.

Δρόσος. Ε. Δρόσος. Από τη Χίο. Σπούδαζε στη Δρέσδη τής Γερμανίας. Με την έναρξη τού πολέμου έσπευσε στη φωνή τής πατρίδας και έλαβε μέρος στον ελληνοτουρκικό πόλεμο σ’όλες τις μάχες τής Ηπειρωτικής εκστρατείας καθώς και στη γιαγαντομαχία τού Μπιζανίου. Με την κήρυξη τού ελληνοβουλγαρικού πολέμου, μεταφέρθηκε με τη Μεραρχία του στα Μακεδονικά πεδία προς κατάληψη τής Ξάνθης και της Γκιουμουλτζίνας, μαχόμενος στις μάχες τού Νευροκοπίου.

Δρόσος Ε. Μιχαήλ. Από τη Χίο. Μεγαλύτερος αδελφός τού προηγούμενου. Έλαβε μέρος στον Ηπειρωτικό αγώνα, στη μάχη τής Σιάτιστας, Καιλαρίων, Γρεβενών καθώς και στην εκπόρθηση τού Μπιζανίου όπου και τραυματίσθηκε σοβαρά. Στη συνέχεια, λόγω ασθένειας, αποσπάσθηκε μετά την ανάρρωσή του στην πολιτοφυλακή τής πόλεως Χίου, όπου και παρέμεινε υπηρετώντας με βαθμό δεκανέως μέχρι την απόλυσή του.

Παπαιωάννου Νικόλαος. Από το Λιθί. Στρατιώτης του 14^ου πεζικού Συντάγματος της 8^ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος στον ελληνοτουρκικό πόλεμο σε όλες τις μάχες τού Μακεδονικού μετώπου, όπου έδρασε η Μεραρχία του. Στη συνέχεια πολέμησε στην Ήπειρο, στη μάχη Πεστών, στη μάχη Πέντε Πηγαδιών και στη γιγαντομαχία τού Μπιζανίου. Στην τελευταία αυτή μάχη τραυματίσθηκε στο κεφάλι, κατά την έφοδο στη θέση Αυγό.

Χανιώτης Ιωάννης. Από την Πυραμά. Υπηρέτησε στις επιχειρήσεις της Ηπείρου ως τραυματιοφορέας. Αποσπάσθηκε αργότερα στη φρουρά τής Χίου όπου υπηρέτησε ως δεκανέας.

Γιαλούρης Μ. Αντώνιος. Από το Ριζάρι τής Χίου. Κατατάχθηκε στο Ανεξάρτητο Σύνταγμα και έλαβε μέρος στις μάχες Αετορράχης, Πεστών, Μανωλιάσσας και Εμίν Αγά.

Παπά Σεργώνης Κων/νος. Από τα Μεστά. Στρατιώτης τού 15^ου Συντάγματος της 8^ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος στον Ηπειρωτικό αγώνα και τραυματίσθηκε σοβαρά στο πόδι.

Μαυράκης Μιχαήλ. Από τα Λειβάδια. Στρατιώτης του 25^ου πεζικού Συντάγματος της 9^ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος σε όλες τις μάχες, όπου επιχείρησε η Μεραρχία του.

Γεωργιλής Σ. Παναγιώτης. Από τα Καρδάμυλα. Δεκανέας του 25^ου Συντάγματος της 9^ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος στον Ηπειρωτικό αγώνα.

Πασπάτης Ευάγγελος. Από τη Χίο. Στρατιώτης του 25^ου Συντάγματος της 9^ης Μεραρχίας.

Λύρας Α. Στέφανος. Από τις Οινούσσες. Υποδεκανέας του 23^ου Συντάγματος της 5^ης Μεραρχίας. Έλαβε μέρος και στους δυό πολέμους. Στον ελληνοτουρκικό πόλεμο προέλασε από τη Φλώρινα προς τα Γιάννενα ως πλαγιοφυλακή της 3^ης Μεραρχίας και στη συνέχεια παρέμεινε ως φρουρά στην επαρχία της Κολωνίας. Στον ελληνοβουλγαρικό πόλεμο ήλθε με τη Μεραρχία του στις προφυλακές του Νάρεσι. Έλαβε μέρος στη μάχη Καραμπουρνάρ, στη γιγαντομαχία του Κιλκίς, στη μάχη Κάγιαλι, στην έξοδο των Στενών της Κρέσνας και στην έξοδο των Στενών της Τζουμαγιάς.

Λεμός Π. Γεώργιος. Από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος ως στρατιώτης στην Ηπειρωτική εκστρατεία.

Μαντζαβίνος Σ. Μιχαήλ. Στρατιώτης από τις Οινούσσες. Έλαβε μέρος στην κατάληψη της Χίου, στη συνέχεια στις επιχειρήσεις τής Ηπείρου.

[Πηγές: α) Εφημερίδα ΝΕΑ ΧΙΟΣ έτους 1914

β) Περιοδικό ΧΙΑΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ έτους 1919, Κων/νου Αμάντου «Η χρυσή βίβλος τών Χίων πολεμιστών»]

Χίος: 18 Φεβρουαρίου 2013

Με τιμή!

Λεωνίδας Πυργάρης

Φιλόλογος